Ujarzmić technostres, pokonać fomo. Wychodzimy naprzeciw nowym technologiom

Myśląc o technologii, raczej nie bierzemy pod uwagę faktu, że jej używanie może powodować stres. Wszechobecne technologie komputerowe – traktowane jako miara postępu, stworzone, by ułatwić pracę, w rzeczywistości mogą wpływać negatywnie na swoich użytkowników.

Już w 1984 roku Craig Brod zauważył problem stresu pojawiającego się w trakcie korzystania z nowych technologii. Jako pierwszy wprowadził termin „technostres”, opisując go jako »współczesną chorobę adaptacyjną wywołaną niezdolnością do radzenia sobie z nowymi technologiami komputerowymi w zdrowy dla psychiki sposób«. Definicję rozszerzyli Weil i Rosen, dodając, że jest to „negatywny wpływ na postawy, myśli, zachowania oraz psychikę spowodowany pośrednio lub bezpośrednio przez technologię”.

Autor: Iga Rostkowska

TECHNOSTRES – CO GO POWODUJE?

Kto jest narażony na działanie technostresu? W zasadzie każda osoba używająca technologii komputerowych, a w tym pracownicy, których codziennością jest praca przy komputerze. Ważne w tym kontekście będzie zrozumienie przyczyn powstawania technostresu w miejscu pracy. Do najważniejszych z nich należą:

1. Strach przed zepsuciem komputera

2. Strach przed ujawnieniem braku kompetencji podczas używania technologii

3. Brak lub nadmierne zaufanie do technologii, które może powodować rozczarowanie w przypadku nieadekwatnych do oczekiwań doświadczeń

4. Kolejną przyczyną jest zjawisko „time panic”, czyli poczucie niewystarczającej ilości czasu i kompetencji do ukończenia zadania na czas

TECHNOSTRES OBNIŻA PRODUKTYWNOŚĆ PRACOWNIKÓW

Dlatego tak ważne jest, by badać poziom technostresu doświadczanego przez pracowników. Wg badań pracownicy organizacji cechujących się wysokim poziomem centralizacji władzy doświadczają więcej technostresu, przy czym najwyższego poziomu technostresu doświadczają pracownicy firm wysoce innowacyjnych i o wysokiej centralizacji władzy (K. Wang et al, 2008). Co ciekawe, więcej technostresu w miejscu pracy doświadczają mężczyźni. Jest to spowodowane prawdopodobnie tym, że, odwrotnie niż kobiety, sięgają po technologie nie z konieczności, a z chęci użytkowania. Jeśli weźmiemy pod uwagę staż pracy, mniej technostresu doświadczają pracownicy starsi stażem.

Generalnie używanie technologii komputerowych przyczynia się do zwiększania poziomu długotrwałego stresu oraz zwiększenia zachorowalności na depresję. Można powiedzieć, że spotykamy się z efektem odwrotnym do zamierzonego – technologia stworzona, by ułatwiać pracę, stała się jednym z czynników stających na drodze do wykonywania zadań w efektywny sposób.

NA RATUNEK W ORGANIZACJI – SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z TECHNOSTRESEM

Przede wszystkim pracodawca powinien badać poziom technostresu osób zatrudnionych. W momencie gdy znamy już wyniki testów, warto zastosować pewne strategie ułatwiające pracownikom radzenie sobie ze stresem. Skuteczne będzie zastąpienie komunikatorów rozmowami twarzą w twarz. Wpłynie to nie tylko na zredukowanie dyskomfortu, ale także podniesie jakość procesu komunikacji. Pamiętajmy, że kontaktując się ze sobą wirtualnie, pomijamy niezwykle ważne komunikaty niewerbalne. Ważne jest również to, by pracownicy byli przekonani o własnej skuteczności w obszarze używania nowoczesnych technologii. Odpowiednie będą szkolenia dotyczące zarządzania technologią z uwzględnieniem feedbacku po zakończeniu treningu. Zredukuje to strach przed ujawnieniem niekompetencji. W tym kontekście kluczowa jest również dostępność wsparcia technicznego.

PRZYWRÓCIĆ RÓWNOWAGĘ, CZYLI O WORK-LIFE BALANCE

Pracodawca powinien także kontrolować zachowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Bywa, że pracownicy, będąc na urlopie, korzystają z firmowego telefonu komórkowego lub sprawdzają skrzynkę mailową. Takie zachowania wpływają na podniesienie poziomu odczuwanego stresu, dlatego tak ważne jest poszerzanie świadomości podwładnych w zakresie wyznaczania granic między pracą a życiem prywatnym.

ZJAWISKO TIME PANIC – JAK SIĘ PRZED NIM BRONIĆ?

Mówi się, że czas to pieniądz. Pieniądz jest z pewnością zasobem, choć współcześnie za najważniejszy zasób organizacji uważa się osoby w niej pracujące. Dlatego też, mając na uwadze zadowolenie z pracy podwładnych, pracodawca powinien zapobiegać powstawaniu zjawiska „time panic”, które polega na odczuwaniu niewystarczającej ilości czasu do ukończenia zadania i jest jedną z przyczyn powstawania technostresu. W tym celu warto adekwatnie planować pracę, równocześnie prosząc pracowników o informację zwrotną dotyczącą ich samopoczucia oraz czy ich zdaniem sprostali wyzwaniom. Miejmy na uwadze, że każdy z nas różni się pod względem szybkości wykonywanych zadań. Jest to podyktowane nie tylko motywacją, ale także uwarunkowaniami temperamentalnymi jednostki.

FOMO – CO OZNACZA I CZYM JEST?

Należy pamiętać, że technostres dotyczy również osób, które z własnej woli nadmiernie używają technologii komputerowych poza miejscem pracy. Internet to obecnie „miejsce spotkań towarzyskich”, szczególnie w okresie pandemii, która zmusiła społeczeństwo do przeniesienia znacznej części aktywności do sieci. Internet staje się równoległą rzeczywistością, która, nadmiernie pochłaniając swoich użytkowników, może przyczynić się do powstania technostresu.

Bliskim krewnym technostresu jest syndrom FOMO (fear of missing out). Określa się go jako chorobę cywilizacyjną polegającą na odczuwaniu lęku przed byciem wykluczonym, pominiętym w interakcjach społecznych. FOMO obejmuje zarówno realne relacje, jak i te wirtualne. Osoby doświadczające syndromu boją się, że ominie je pewna informacja zamieszczona w sieci, ale także mają ciągłą potrzebę umieszczania tam informacji na swój temat. Zjawisko dotyczy w znacznej części młodych użytkowników, którzy w konsekwencji działają w trybie stand-by; są nieustannie aktywni, czujni, na bieżąco z nowymi informacjami zamieszczonymi w mediach społecznościowych. Przykładem takiego działania będącym jednocześnie objawem występowania FOMO, może być nieustanne zerkanie na ekran smartfona, lęk pojawiający się w momencie braku dostępu do Internetu.

CZY SYNDROM FOMO WYMAGA POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ?

To zależy. Jeśli czujemy, że nadmiernie uczestniczymy w życiu wirtualnym, zaniedbując tym samym codzienne obowiązki, warto skonsultować się ze specjalistą. Niezwykle ważne jest poszerzanie świadomości użytkowników – zamiast leczyć, postarajmy się zapobiegać powstawaniu FOMO. Zacznijmy od odpowiedniego zarządzania czasem spędzanym na przeglądaniu mediów społecznościowych. Pomocne będą aplikacje kontrolujące ilość czasu spędzonego na surfowaniu w sieci, np. Forest lub BreakFree – obie dostępne na iOS i Android.

PRZECIWDZIAŁANIE STRESOWI TO PODSTAWA!

Technostres to poważne zjawisko dotykające obecnie nasze społeczeństwo. Technologia dynamicznie się rozwija, jesteśmy nieustannie zasypywani coraz to nowszymi rozwiązaniami. Oczywiste jest zatem, że prognozy dotyczące zagrożenia, jakie niesie za sobą technostres, nie są pozytywne. Wraz z upływem czasu problem będzie narastał, dlatego niezwykle ważne jest, by efektywnie poszerzać świadomość społeczeństwa w tym obszarze. Pracodawcy powinni badać i przeciwdziałać powstawaniu sytuacji stresowych pracy. Użytkownicy powinni świadomie korzystać z zasobów Internetu. Innowacja jest miarą postępu. Pamiętajmy, że technologia wniosła niezliczenie wiele pozytywnych zmian w nasze życie. To na nas spoczywa odpowiedzialność obrony dobrego imienia wielkich osiągnięć.

NIE ZWLEKAJMY, ZACZNIJMY DZIAŁAĆ TU I TERAZ

Co w takim razie może zrobić pracodawca, by działać odpowiedzialnie i minimalizować odczuwany technostres wśród pracowników? Z pewnością poszerzać wiedzę podwładnych i uczyć ich sposobów radzenia sobie ze stresem. Proponujemy szkolenie, na którym skupimy się na zrozumieniu przyczyn powstawania technostresu. Poznacie Państwo narzędzia badające poziom technostresu oraz sposoby radzenia sobie ze stresem. Znacząca w tym kontekście jest profilaktyka, dlatego określimy również, jak przeciwdziałać powstawaniu technostresu. Zainteresowanym polecamy także szkolenia z zakresu niwelowania różnic pokoleniowych w miejscu pracy które mogą leżeć u podstaw odczuwanego technostresu.

Serdecznie zapraszamy!

Źródła:

1. Wang, K., Shu, Q., Tu, Q., (2008), Technostress under different organizational environments: An empirical investigation, Computers in Human Behavior 24, 3002-3013

2. Tarafdar, M., Tu, Q., Ragu-Nathan, T. S., Ragu-Nathan, B. S., (2011), Crossing to the Dark Side: Examining Creators, Outcomes, and Inhibitors of Technostress, Communications of the ACM 54, 113-120