Emocje i długi. Dlaczego emocje mogą wpędzić Cię w tarapaty finansowe?

Wpływ długów na nasze życie

Dług to nie tylko strata finansowa i brak płynności, dług często wykracza poza aspekty finansowe uruchamiając silne emocje i skrajne zachowania. Twój stan finansów osobistych wpływa na poczucie bezpieczeństwa, poziom własnej wartości i relacje z bliskimi. Dług i towarzyszące emocje mogą zmieniać i zrewolucjonizować Twoje podejście do pieniędzy. W tym artykule zajmę się zjawiskiem osobowościowej i emocjonalnej więzi z długiem. Zastanowimy się nad pytaniem, czy emocje i cechy osobowości mogą wspierać i przyczyniać się do wpadania w pułapki finansowe. Czy Twoje specyficzne cechy osobowości mogą wzmacniać ryzyko wpadnięcia w długi? Jesteś ciekawy siebie i wiedzy na temat finansów osobistych?  Jeżeli tak, to z wielką przyjemnością zapraszam.

Jak emocje wiążą się z długiem?

Dług nie jest jedynie problemem materialnym, ale jest to również kwestia emocjonalna, która może wpływać na nasze życie w sposób, który często nie jest łatwy do zauważenia lub zrozumienia. Gdy tracimy stabilność i poczucie bezpieczeństwa, to z ukrycia wychodzą wszelkie „demony”, które uruchamiają często katastroficzne myślenie i w konsekwencji napędzają stan emocjonalny, a ten doprowadza nas do jeszcze większych problemów. Zanim zastanowimy się jak radzić sobie z tymi trudnymi emocjami, najpierw rozpoznaj u siebie schematy emocjonalne, które towarzyszą długom.

Stres, lęk, złość

Osoby zmagające się z kłopotami finansowymi najczęściej czują lęk, strach, niepokój, który jest przeplatany złością i rozdrażnieniem. Osoby zadłużone martwią się o swoją wypłacalność i obawiają się o swoją przyszłość.  Reagowanie lękowe na dług wynika z obawy przed biedą, głodem, zabezpieczeniem i utrzymanie rodziny, więzieniem, utratą statusu, czy utratą kontroli nad życiem w przyszłości.  Myśli lękowe osadzone są zawsze w przyszłości. Gdybyśmy zeskanowali umysł osoby w długach i zastanowilibyśmy się w którym kierunki płyną jej myśli, to okazałoby się, że dotyczą one przyszłości. Nie tylko takie osoby myślą o przyszłości w sposób katastroficzny, ale wręcz są pewne, że nic i nikt nie może im pomóc w tych problemach. Ich głębokie przekonanie o beznadziejności sytuacji tylko potęguje lęk i stres. Ciągłe obawy o finanse przenikają do pozostałych obszarów życia, wpływają na zdrowie psychiczne, relacje interpersonalne i ogólną jakość życia. Przewlekły stres finansowy wzmacnia problemy zdrowotne, takie jak nadciśnienie tętnicze, problemy ze snem, a nawet wpędza te osoby w depresję. Mamy tutaj pewien paradoks, ponieważ emocje lęku co do zasady mają ochraniać daną osobę przed niebezpieczeństwem, ale zbyt duże nasilenie lęku zamiast chronić przed problemami i pomagać w poszukiwaniu rozwiązań potęguje te problemy.

Poczucie winy i wstyd

Ludzie z grupy poczucie winy i wstydu mogą dzielić się na dwie podgrupy. Pierwsza podgrupa poszukuje winnych na zewnątrz, obarczając ich za swoje problemy. Uważają oni, że to los, rodzina, rodzice, pracodawca, współmałżonek, szef czy system prawny doprowadził go do tej sytuacji. Poszukiwanie winnych na zewnątrz uruchamia złość i frustrację. Takie osoby mają poczucie, że nie mogły przeciwdziałać sytuacji, ponieważ tak poukładało się ich życie. Druga podgrupa koncentruje się na sobie obwiniając siebie za złe decyzje i wybory. Są oni zawstydzeni swoim długiem, mają pretensje i żal do siebie. Biczują się mentalnie za to, że podjęli złe decyzje finansowe lub nie potrafili skutecznie zarządzać swoimi pieniędzmi. To poczucie winy może się nasilić, jeśli porównują się z innymi, którzy wydają się być stabilni finansowo lub odnoszą sukcesy. Wstyd związany z zadłużeniem może prowadzić do ukrywania problemów finansowych przed bliskimi, co z kolei może utrudniać szukanie pomocy lub wsparcia.

Strach i unikanie

Osoby z grupy strach i unikanie, są bardzo świadome sytuacji w jakie się znalazły, ale wykorzystując mechanizm wyparcia starają się o tych problemach nie myśleć. Strach przed konfrontacją z długiem może prowadzić do zachowań unikania, takich jak ignorowanie rachunków, odmowa otwierania wyciągów bankowych lub unikanie porad finansowej. Chowanie głowy w piasek i oszukiwanie siebie może potęgować problemy. Unikanie to chwilowy sposób radzenia w którym osoby zadłużone odnajdują odrobinę ulgi i spokoju. Postępują oni według zasady: „Jutro tym się zajmę” „Nich poczekają na moją płatność nic się nie stanie, przecież oni i tak nie mają źle” „To przejściowa sytuacja, zaraz coś się zmieni” „Tylko zarobię na tym kontrakcie i już Ci oddaje” „Nie chce mi się o tym myśleć” „Dobra niech zabierają wszystko, już mi nie zależy” To błędne koło może prowadzić do dalszych problemów finansowych i emocjonalnych.

Obniżony nastrój i w końcu depresja

W obniżonym nastroju myśli wędrują częściej w przeszłość niż w przyszłość. Osoba z problemami finansowymi zaczyna rozpamiętywać swoje minione sukcesy, decyzje i życie. Czuje, że bezpowrotnie utraciła swoją energię, kreatywność, produktywność, wiarę w siebie i możliwości. Wierzy, że wszystko skończyło się i jest już za nią. Nie ma dla niej żadnych szans. Przegrała życie a dobry los odwrócił się od niej. Te czarne myśli, poczucie przygniecenia i bark sił na zmianę potęgują stan w którym trudno jej wyrwać się z długów a tym bardziej pomyśleć pozytywnie i coś naprawić. Wielomiesięczne trwanie w tym stanie może doprowadzić do depresji, która może z kolei wpływać na zdolność jednostki do pracy, utrzymania relacji i podejmowania racjonalnych decyzji finansowych.

Które emocje, cechy osobowości i potrzeby popychają Cię w kierunku długów?

Badania wykazały, że istnieje związek między pewnymi cechami osobowości, emocjami i potrzebami a prawdopodobieństwem gromadzenia długu. Chociaż same cechy osobowości nie determinują zachowań finansowych, mogą one znacząco wpływać na sposób, w jaki jednostki podchodzą do zarządzania pieniędzmi.

Tożsamość i poczucie własnej wartości

Na liście osób, które często wpadają w długi znajdują się osoby, które uwielbiają czuć się ważni, wartościowi, doceniani i podziwiani. Głód podziwu i chęć udowodnienia innych, że jest się lepszym i bardziej zaradnym popycha te osoby do wydawania pieniędzy ponad miarę. Gdy wszystko układa się po myśli tych osób, czują się one jak ryby w wodzie, jednak, gdy przychodzi czas kryzysu cały misternie budowany obraz przeistacza się w ruinę. Dług uderza w poczucie wartości, sprawia, że czuje się ona nieudacznikiem lub postrzega siebie jako osobę nieodpowiedzialną. Ten emocjonalny ciężar stwarza negatywną pętlę sprzężenia zwrotnego, w której osoba zadłużona ma trudności z przejęciem kontroli nad swoimi finansami i często wpada w depresję.

Presja społeczna

Promowanie wiecznie uśmiechniętego świata pełnego radości, bogactwa, zdrowia i piękna wpływa na osoby, które nie lubią być w ostatnie w kolejce. Też pragną być w czołówce i na fali życia. Wiele z tych osób doświadcza presji społecznej, aby utrzymać określony styl życia. Wszyscy znajomi kupują nowe mieszkania, to ja też muszę, kupują auta to i ja kupię, wyjeżdżają na wczasy, a ja też nie będę gorszy więc zaciągam nowy kredyt i jadę na wczasy. Chęć dopasowania się lub uniknięcia osądu może być potężną siłą emocjonalną, która popycha ludzi w długi. Nie posiadając własnych zdrowych wartości poddajemy się wpływowi reklamy i mediów społecznościowych, które tylko podsycają niezdrowe oczekiwania dotyczące stylu życia.

Impulsywność i zadłużenie

Impulsywność to tendencja do działania bez myślenia o konsekwencjach, często powodowana pragnieniem natychmiastowej gratyfikacji. Osoby impulsywne są bardziej narażone na problemy z zadłużeniem, ponieważ mogą dokonywać nieprzemyślanych zakupów, nie planować przyszłości i mieć problemy z samokontrolą w kwestii wydawania pieniędzy. Osoby te często zaciągają kredyty lub korzystają z kart kredytowych bez pełnego zrozumienia konsekwencji swoich działań. Staraj się żyć chwilą i unikają myślenia perspektywicznego. Gdy dotykają ich kłopoty finansowe to zachowują się reaktywnie zamiast proaktywnie.

Sumienność i zadłużenie

Sumienność to cecha osobowości związana z odpowiedzialnością, organizacją i nastawieniem na cel. Osoby o wysokim poziomie sumienności rzadziej gromadzą długi, ponieważ lepiej radzą sobie z budżetowaniem, planowaniem przyszłości i kontrolowaniem swoich nawyków zakupowych. Sumienność jest związana z większą zdolnością do planowania i przestrzegania budżetu, co chroni przed impulsywnymi decyzjami finansowymi. Osoby sumienne potrafią oszczędzać, ustawiać priorytety i wyznaczać długoterminowe cele i konsekwentnie do nich dążą.

Ekstrawersja i zadłużenie

Ekstrawertycy są otwarci, towarzyscy i asertywni. Badania wykazały mieszane wyniki w odniesieniu do ekstrawersji i zadłużenia. Niektóre badania sugerują, że ekstrawertycy są bardziej skłonni do gromadzenia długów z powodu pragnienia statusu społecznego i posiadania dóbr materialnych. Jednak korelacja nie jest na tyle istotna, aby wykazać związek między ekstrawersją a długiem. Oczywiście ryzyko, że ekstrawertycy będą bardziej skłonni do wydawania pieniędzy na rozrywkę i życie towarzyskie niż introwertycy jest znacząco większe.

Neurotyczność i zadłużenie

Neurotyczność charakteryzuje się niestabilnością emocjonalną, lękiem i tendencją do doświadczania negatywnych emocji. Osoby o wysokim poziomie neurotyczności mogą być bardziej podatne na zadłużenie, ponieważ mogą używać wydawania pieniędzy jako mechanizmu radzenia sobie ze stresem i negatywnymi emocjami. Impulsywne decyzje finansowe mogą wynikać z reaktywności emocjonalnej i prób złagodzenia ich lęku.

Otwartość na doświadczenie i zadłużenie

Otwartość na doświadczenie to cecha związana z kreatywnością, ciekawością i chęcią eksplorowania nowych idei. Związek między otwartością a zadłużeniem nie jest tak dobrze ugruntowany jak w przypadku innych cech, ale niektóre badania sugerują, że osoby o wysokim poziomie otwartości mogą być bardziej skłonne do zaciągania długów w celu zdobycia nowych doświadczeń lub inwestowania w rozwój osobisty.

Im jesteś starszy tym mniejsze ryzyko zadłużenia

Badania pokazują, że starzenie się może wiązać się ze wzrostem samoświadomości i zmniejszeniem potrzeby aprobaty społecznej, co może prowadzić do zmniejszenia długów i bardziej odpowiedzialnych decyzji finansowych (Charles, NM, Reynolds, CA i Gatz, M. (2001)).

💵 Ogarnij swoje finanse z CPS 💵

Refleksje na temat emocjonalnego wpływu długu

Pieniądze jako symbol emocji

Pieniądze nie są jedynie środkiem wymiany; są również symbolem emocji i przekonań. W wielu kulturach pieniądze symbolizują bezpieczeństwo, status społeczny, sukces, a czasem nawet miłość i akceptację. Dlatego kiedy jesteś zadłużony, to nie tylko czujesz napięcie i stres, ale również czujesz się jak przegryw, człowiek porażka z beznadziejnie niską wartością. Dług staje się wtedy nie tylko finansowym obciążeniem, ale również psychicznym ciężarem, który nosisz na co dzień. Co wobec tego możesz zrobić?

Emocjonalne pułapki długu

Jedną z najtrudniejszych emocjonalnych pułapek długu jest spiralne myślenie. Gdy osoba zadłużona czuje się przytłoczona swoimi zobowiązaniami, może popaść w błędne koło negatywnych myśli. Może pojawić się przekonanie, że dług to coś, z czym trzeba żyć, co jest nieuniknione i niemożliwe do przezwyciężenia. To z kolei może prowadzić do poczucia beznadziei, które paraliżuje i uniemożliwia podejmowanie działań naprawczych.

…a może potraktuj dług jako lekcję i szansę na wzrost

Jednak dług nie musi być tylko źródłem negatywnych doświadczeń. Może również pełnić rolę ważnej lekcji życiowej i stać się katalizatorem pozytywnych zmian. Zrozumienie, dlaczego znaleźliśmy się w sytuacji zadłużenia, jakie decyzje nas do tego doprowadziły i jakie nawyki finansowe wymagają korekty, może być punktem wyjścia do budowania zdrowszych relacji z pieniędzmi. Wielu ludzi, którzy skutecznie wygrzebali się z długów, podkreśla, że proces ten nauczył ich dyscypliny, cierpliwości i lepszego planowania. Dług może więc być okazją do refleksji nad naszymi priorytetami i wartościami. Może skłonić nas do przewartościowania tego, co jest naprawdę ważne — bezpieczeństwo finansowe, wolność od zmartwień, a może większa autonomia nad własnym życiem.

Zmień też swoją narrację

Jako społeczeństwo, powinniśmy również zmienić sposób, w jaki mówimy o długu. Często zadłużenie jest stygmatyzowane, a osoby z długami są postrzegane jako nieodpowiedzialne lub niedbale zarządzające swoimi finansami. Jednak dług jest często wynikiem złożonych i wieloaspektowych problemów, takich jak niespodziewane wydatki medyczne, utrata pracy, czy potrzeba finansowania edukacji. Dlatego ważne jest, aby mówić o długu w sposób empatyczny i bez osądu. Zamiast skupiać się na winie, powinniśmy skupić się na edukacji finansowej i wsparciu emocjonalnym, które mogą pomóc jednostkom lepiej zrozumieć ich sytuację i znaleźć wyjście.

Zbuduj zdrowe podejście do finansów

Jednym z kluczowych elementów radzenia sobie z emocjonalnym wpływem długu jest budowanie zdrowego podejścia do finansów. Oznacza to rozwijanie nawyków, które promują odpowiedzialność finansową, ale także świadomość emocji, które towarzyszą Twoim decyzjom finansowym. Dla niektórych może to oznaczać naukę budżetowania lub zrozumienie, jak działa kredyt. Dla innych może to być praca nad poczuciem własnej wartości i unikanie porównań z innymi. Podstawą jest zrozumienie, że dług nie definiuje naszej wartości jako osoby. Może być to trudne do zaakceptowania, zwłaszcza w kulturze, która często łączy wartość jednostki z jej osiągnięciami finansowymi. Jednak budowanie zdrowej relacji z pieniędzmi to proces, który wymaga zarówno edukacji, jak i introspekcji.

Na koniec – publikacja o wychodzeniu z długów

Emocjonalna więź z długiem jest złożona i może wpływać na różne aspekty życia jednostki, od zdrowia psychicznego po relacje interpersonalne i poczucie własnej wartości. Z odpowiednią edukacją, wsparciem emocjonalnym i narzędziami finansowymi, osoby zadłużone mogą nauczyć się zarządzać swoimi finansami w sposób, który promuje zarówno zdrowie emocjonalne, jak i finansowe.

Dług jest częścią życia wielu ludzi i zamiast traktować go wyłącznie jako problem do rozwiązania, warto spojrzeć na niego jak na okazję do nauki i wzrostu. W ten sposób możemy nie tylko poprawić swoją sytuację finansową, ale także rozwinąć swoje umiejętności, wzmocnić własne zdrowie emocjonalne i ogólne odnaleźć nową drogę życiową. Jeżeli chciałbyś dowiedzieć się więcej na temat radzenia sobie z budżetem domowym i chciałbyś wyjść z długów to zostaw kontakt do siebie, a gdy pojawi się wartościowa publikacja na ten temat to od razu otrzymasz od nas informację na ten temat. Pozdrawiam serdecznie i życzę rozwoju finansowego i niezależności.