Rozwój samooceny dziecka – praktyczny przewodnik

Czy w Twoim otoczeniu znajduje się osoba, która zmaga się z niską samooceną? Spójrz na swoich bliskich i zastanów się, kto może borykać się z tym problemem. Może to Twoje dziecko, partner czy partnerka, siostra, brat, mama lub tata, przyjaciel, a może przyjaciółka? Jeśli zauważyłeś objawy niskiej samooceny u kogoś z Twojego otoczenia i czujesz, że chciałbyś wesprzeć tę osobę, to zapraszam Cię do zapoznania się z tym artykułem.

Zacznijmy od podstaw. Być może doświadczyłeś rozmów, w których ktoś zwracał się do siebie w negatywny sposób, narzekał na swój wygląd czy osobowość. Jak zareagować na takie słowa? Od razu może nasuwać się pomysł, aby przerwać wypowiedź rozmówcy i zapewnić go, że jest inaczej niż on myśli o sobie. Ale czy jest to najlepsze rozwiązanie? Czy inni ludzie słuchają przekonywania i moralizowania?

szkolenia cps banner

Aktywne słuchanie w kształtowaniu samooceny

Zamiast przekonywać i moralizować zachęcam Cię, abyś zaczął od aktywnego słuchania. Umiejętność aktywnego słuchania pomaga budować empatyczne relacje z innymi, szczególnie w sytuacjach, gdy druga osoba dzieli się z Tobą swoimi emocjami i rozterkami. Skup swoją uwagę na rozmówcy. Nie przerywaj mu, nie oceniaj jego wypowiedzi i nie oferuj natychmiastowych rozwiązań. Gdy wysłuchasz ją to pozwolisz jej poczuć, że jest rozumiana i akceptowana. Dzięki temu Twój rozmówca otworzy się na wyrażanie swoich uczuć i obaw. Uważaj na udzielanie rad, ponieważ nikt nie lubi pouczania krytykowania i moralizowania, nawet, gdy robisz to w dobrej wierze. Zamiast udzielać rad zadaj pytania, np.: „Jak się z tym czujesz?” lub „Jak myślisz, co mogłoby Ci pomóc?”, „Jak chciałbyś, aby było?” W jakiej sytuacji poczułbyś się lepiej?”, itd. W ten sposób skłonisz swojego rozmówcę do głębszej refleksji nad uczuciami. Aktywne słuchanie buduje zaufanie, poczucie wsparcia i zrozumienia. Stworzysz bezpieczną i komfortową przestrzeń do rozmów. Być może usłyszysz wiele stwierdzeń czy pomysłów, z którymi nie będziesz się zgadzał. Może dowiesz się o niepowodzeniach, jakie spotkały tę osobę. Gdy ktoś podzieli się z Tobą takimi informacjami, powstrzymaj się od krytyki. Krytyka, zwłaszcza w chwilach niepowodzenia, może tylko pogłębiać poczucie niskiej wartości i zniechęci do dalszego działania. Zamiast krytyki, skup się na oferowaniu konstruktywnego wsparcia. Pomóż znaleźć rozwiązania i podkreślaj pozytywne strony sytuacji. Gdy ktoś dzieli się swoim niepowodzeniem, podsumowuj jego wypowiedź, pamiętając aby w podsumowaniu akcentować mocne strony i motywy do zmiany: „Rozumiem, że nie jest Ci łatwo.” „Chciałbyś mieć poczucie pewności i swobody w komunikacji ze swoimi rówieśnikami”, „To dla Ciebie ważne, naprawdę chciałbyś rozwijać się w tym obszarze.” Itp.  W ten sposób okażesz troskę i otworzysz przestrzeń do wspólnego szukania rozwiązań. Osoba, która doświadczyła porażki zmaga się z silnymi, negatywnymi uczuciami. Nie ma potrzeby dokładać jej zmartwień i poczucia, że nas zawiodła. Pokaż, że jej nie osądzasz, ale wspierasz i rozumiesz.

niska samoocena

Niska samoocena

Jak pomóc osobie z tym problemem?

Rola dowartościowania

Osoby z niską samooceną nie dostrzegają swoich atutów. Dyskredytują swoje osiągnięcia i mają ciągłe poczucie bycia niewystarczającym. Gdy słyszą komplementy, nie wierzą w ich szczerość. Jak temu zaradzić? Dowartościowanie stanowi istotną rolę w budowaniu poczucia własnej wartości, zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Często komplementy, które prawimy są dosyć ogólne, przez co mogą być odbierane przez osobę z niską samooceną jako nieautentyczne. Warto zwrócić uwagę na to, w jaki sposób wyrażamy uznanie. Słowa takie jak „Jesteś świetny.” czy „Jesteś mądry.” są miłe, lecz nie podkreślają konkretnych dokonań. Chcąc kogoś docenić, skup się na wysiłku, procesie i indywidualnym wkładzie danej osoby. Warto wskazywać konkretne przykłady sukcesów. Gdy Twoje dziecko wykona trudne zadanie domowe, zamiast mówić: „Brawo, jesteś mądry”, rozwiń swoją pochwałę, podkreślając zaangażowanie, proces i wytrwałość w dążeniu do celu. Możesz użyć takiego sformułowania: „Podoba mi się, jak rozwiązałeś to trudne zadanie. Widać, że musiałeś włożyć w to dużo pracy”. W środowisku pracy, pochwały za konkretne osiągnięcia mogą znacznie zwiększyć motywację pracowników. Zamień słowa „Dobra robota!” na „Doceniam, że tak skrupulatnie przeanalizowałeś ten raport i znalazłeś sposób na rozwiązanie problemu.” Zauważanie osiągnięć przez skupienie się na konkretnych działaniach buduje pewność siebie, wspiera rozwój osobisty i zawodowy. Poświęć chwilę na dostrzeżenie i docenienie dokonań i starań drugiej osoby.

Rozwój samodzielności pomocą przy niskiej samoocenie

Kolejną kwestią, na którą warto zwrócić uwagę jest zachęcanie takiej osoby do samodzielności. Jako, że osoby z niską samooceną często boją się podejmować ryzyka i nie chcą wychodzić ze swojej strefy komfortu, nie możemy pozwolić na pogłębianie tego stanu poprzez wyręczanie ich w różnych czynnościach. Wspieranie kogoś w realizacji zadań nie oznacza robienia wszystkiego za tę osobę, ale oferowanie wsparcia, które wzmacnia jej autonomię i poczucie sprawczości. Wyobraźmy sobie sytuację, w której tworzysz projekt w parze z koleżanką z pracy. Jest ona osobą skrytą, nieśmiałą i z niskim poczuciem własnej wartości. Koleżanka prosi Cię, abyś to Ty zaprezentował/a projekt przed resztą zespołu. Jak zareagować na taką prośbę? Zamiast wyręczania koleżanki ze względu na jej lęki i problemy, zaproponuj, abyście przećwiczyli prezentację i zaprezentowali ją wspólnie. W ten sposób pokażesz drugiej osobie, że wierzysz w jej możliwości. Stworzysz możliwość, aby rozwijała swoje kompetencje i budowała pewność siebie. Osoba z niską samooceną, która będzie motywowana do samodzielnych działań i będzie w tych działaniach wspierana, poczuje satysfakcję z osiągnięcia celu własnym wysiłkiem, a to będzie napędzało ją do podejmowania kolejnych aktywności.

Znaczenie profesjonalnej pomocy u osób z niską samooceną

Kiedy problemy stają się coraz poważniejsze i zauważasz, że bliska Tobie osoba nie może sobie z nimi poradzić, nie wahaj się zaproponować skorzystania z profesjonalnej pomocy. Przeprowadź rozmowę, w której w delikatny i nienachalny sposób przedstawisz możliwość podjęcia psychoterapii. Wyraź troskę i zrozumienie, możesz powiedzieć: „Widzę, że ostatnio dużo się u Ciebie dzieje. Może rozmowa z psychologiem mogłaby Ci pomóc poczuć się lepiej?” Daj czas na przemyślenie propozycji i nie naciskaj na natychmiastową odpowiedź. Często osoby zmagające się z obciążającymi problemami potrzebują czasu, aby uświadomić sobie wagę problemu i podjąć decyzję o zasięgnięciu profesjonalnego wsparcia. Gdy osoba zdecyduje się skorzystać z pomocy psychologa, ważne będzie dalsze wsparcie w tym procesie. Możesz zaoferować pomoc w znalezieniu odpowiedniego terapeuty lub po prostu być obecny, jeśli po sesji osoba będzie chciała porozmawiać o swoich odczuciach. Zapewnienie, że jesteś obok da drugiej osobie potrzebne poczucie bezpieczeństwa i wsparcia na drodze do poprawy zdrowia psychicznego.

Dla pragnących rozwoju – czytaj także…

Jak wspierać rozwój samooceny dziecka?

Dzieciństwo to ważny okres życia każdego człowieka, kiedy kształtują się podstawy przyszłego rozwoju emocjonalnego i społecznego. Dziecko obserwuje świat, otaczających go ludzi i ich zachowania, słucha kierowanych do niego słów, a na podstawie tych doświadczeń buduje swoją samoocenę. Dziecko chłonie wszystko, co jest mu przedstawiane, dlatego tak ważna jest świadomość wpływu zachowań rodziców, rodziny czy przyjaciół na rozwijającego się, młodego człowieka. Samoocena wpływa na to, jak dziecko postrzega siebie i świat. Dzieci o niskiej samoocenie mogą mieć trudności w nawiązywaniu relacji i radzeniu sobie z porażkami. Aby temu zapobiec, istotne będzie wsparcie w budowaniu pozytywnego obrazu siebie od najmłodszych lat. Świadomość i uważność będą kluczem do zdrowego i stabilnego rozwoju. Jak więc możemy wspierać dzieci w tym procesie?

Poświęć dziecku czas

Czy zdarza Ci się ignorować prośby dziecka o wspólne spędzenie czasu? Zapewne codziennie mierzysz się z wieloma obciążającymi obowiązkami i czasami brakuje Ci czasu czy energii, aby pobawić się z dzieckiem. Spójrzmy na tę sytuację ze strony dziecka. Gdy odmawiasz przeczytania książki na dobranoc, czy wspólnej zabawy, dziecko czuje się odrzucone. Często dzieci nie są świadome, że wynika to ze zmęczenia czy konieczności wykonania innych obowiązków. W głowie dziecka może pojawić się myśl, że rodzic nie lubi spędzać z nim czasu, co negatywnie wpływa na ich poczucie własnej wartości. Pomimo natłoku spraw, które musisz załatwić w ciągu dnia, warto wyznaczyć czas, który będziesz w 100% poświęcać dziecku. Ten poświęcony czas to inwestycja w jego emocjonalny rozwój. Aktywne spędzanie czasu z dzieckiem wzmacnia jego poczucie własnej wartości i pokazuje, że jest ważne dla rodzica. Dzieci, które czują się zauważone i kochane, zyskują pewność siebie oraz uczą się, że ich potrzeby i uczucia są istotne. Możesz umówić się z dzieckiem, że każdego wieczoru będziecie wspólnie czytać książki lub grać w gry planszowe. Postaraj się zagospodarować chociaż godzinę dziennie, aby spędzić wartościowy czas razem.

Wspieraj dziecko w rozwoju

Z pewnością oceny Twojego dziecka zdobywane w szkole są dla Ciebie istotne. Jednak, czy nie stawiasz zbyt wysokich oczekiwań? Ważne jest, aby dostosowywać swoje oczekiwania wobec dziecka do jego możliwości. Zbyt wysokie oczekiwania będą prowadziły do frustracji i poczucia porażki. Obserwuj dokonania dziecka i sprawdzaj, w czym jest dobry, a z którymi zagadnieniami ma trudności. Jeśli zauważysz, że nie radzi sobie z jakimś przedmiotem szkolnym, nie naciskaj na zdobywanie wysokich ocen. Najpierw zaproponuj pomoc w wyjaśnieniu zagadnienia. Wesprzyj dziecko mówiąc, że widzisz i doceniasz jego starania. W ten sposób zmotywujesz je do dalszej pracy i nauki. Kluczem jest wspieranie dziecka w rozwoju, ale w sposób dostosowany do jego indywidualnych umiejętności. Pokaż mu, że gorsza ocena nie definiuje go jako człowieka. Pomóż mu zrozumieć, że nie musi być najlepszy we wszystkim, jednocześnie zachęcając go do pracy nad obszarami, w których mniej sobie radzi. Takie podejście wzmocni jego poczucie własnej wartości i nauczy, że porażki się zdarzają, ale nie należy się na nich zatrzymywać, a próbować dalej i się rozwijać.

Przyjrzyj się swoim reakcjom

Dzieci uczą się poprzez obserwację. Zastanów się, jak reagujesz na własne sukcesy i porażki. Wyobraź sobie taką sytuację: gotujesz obiad, korzystasz z przepisu, ale w pewnym momencie mylisz się i danie nie wychodzi tak, jak tego chciałeś. Jak na to zareagujesz? Jeśli zaczniesz się krytykować, mówiąc, że do niczego się nie nadajesz, dziecko będzie wzorowało się na tym schemacie i popełniając błąd, pomyśli o sobie tak samo. Gdy popełnisz jakiś błąd, coś Ci nie wyjdzie, postaraj się przedstawić to jako okazję do rozwoju. Możesz powiedzieć: „Cóż, następnym razem wyjdzie lepiej!” Taka reakcja pokaże dziecku, że niepowodzenia są naturalna częścią życia i można je traktować jako cenną lekcję. Kiedy szykujemy się do wyjścia i przeglądamy się w lustrze, ważne jest, aby unikać krytykowania swojego wyglądu, zwłaszcza w obecności dziecka. Słowa, które wypowiadamy na temat własnego ciała, mają ogromny wpływ na to, jak dziecko postrzega siebie. Mówiąc „Źle wyglądam. Ta sukienka mnie pogrubia”, nieświadomie uczymy dziecko skupiania się na negatywnych aspektach własnego wyglądu. Dzieci są bardzo podatne na naśladowanie postaw swoich rodziców, dlatego tak ważne jest, abyśmy byli dla nich dobrym wzorem. Zamiast krytykować swój wygląd, skup się na swoich atutach i akceptacji tego, jaki jesteś. Ucz dziecko miłości do własnego ciała oraz pozytywnego podejścia do swojego wyglądu i wartości.

Responsywne rodzicielstwo

Badania podkreślają, że responsywne rodzicielstwo, czyli takie, które polega na czułym, pełnym wsparcia podejściu, ma kluczowe znaczenie w kształtowaniu samooceny dziecka. Staraj się postępować w sposób, który będzie wzmacniał i motywował dziecko na drodze rozwoju. Zadbaj o siebie i swoje zdrowie psychiczne, aby móc przekazywać dziecku dobre wartości i być dla niego wsparciem. Proces budowania zdrowej samooceny wymaga cierpliwości, empatii i zaangażowania. Zadbaj o codzienne gesty, jak i długofalowe działania. Wspierając rozwój samooceny dzieci, przyczyniamy się nie tylko do ich szczęścia, ale również do tworzenia silniejszych i zdrowszych relacji rodzinnych.

Budowanie zdrowej samooceny u dzieci i dorosłych – podsumowanie

Budowanie zdrowej samooceny, zarówno u dzieci, jak i dorosłych to długotrwały proces, który wymaga uważności i wsparcia. Niskie poczucie własnej wartości przekłada się na wiele obszarów życia, dlatego tak ważne jest, abyśmy jako rodzice, partnerzy, przyjaciele czy współpracownicy potrafili wspierać naszych bliskich w tym obszarze. Staraj się uważnie słuchać i nie oceniać, doceniaj wysiłki i sukcesy, inspiruj do rozwoju. Uważność na słowa, które wypowiadamy o sobie i do innych, ma ogromne znaczenie – zadbaj o to, aby przekazywać pozytywną energię. Nasze wsparcie, ciepło i akceptacja mogą stać się fundamentem dla silnej, pozytywnej samooceny naszych bliskich. Pomóż im odnaleźć w sobie siłę i wartości, które wcześniej były nieoczywiste. Powodzenia 😊

Rozwój osobisty – profesjonalne szkolenia CPS. Napisz do nas za pomocą poniższego formularza:

    Wyrażam dobrowolnie i świadomie zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez firmę Centrum Psychologii Stosowanej Wojciech Chmielewski, podanych za pomocą formularza kontaktowego. Informujemy, że Centrum Psychologii Stosowanej Wojciech Chmielewski z siedzibą 16-400 Suwałki, ul. Bydgoska 30, jest administratorem danych osobowych. Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych, poprawiania ich oraz żądania usunięcia. Klikając przycisk "Wyślij" poniżej wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie Państwa danych zgodnie z polityką prywatności serwisu.