Rodzicielstwo – wzloty i upadki
Rodzicielstwo to piękna, ale i wymagająca przygoda. Będąc rodzicem z pewnością doświadczasz pięknych chwil wypełnionych radością i szczęściem. Ale przychodzą również dni, w które musisz radzić sobie z trudnymi rozmowami, kłótniami czy zmartwieniami. Pewnie słyszysz od dziecka wiele ciepłych słów, w których wyraża miłość i wdzięczność, ale być może usłyszałeś też kiedyś, że jesteś najgorszym rodzicem na świecie. Jeśli tak – na pewno Cię to zabolało i zacząłeś kwestionować jakość swojego rodzicielstwa. Ale czy na pewno Twój syn czy Twoja córka mieli to na myśli? W tym artykule wyjaśnię Ci, co możemy odczytać z takich słów, jak zrozumieć nieprzychylne słowa dziecka i co z tym zrobić.
- Reakcja obronna
Kiedy dziecko rzuca frazą taką jak „Jesteś najgorszym rodzicem na świecie!”, może Cię to bardzo zaboleć. Instynktowną reakcją na takie słowa może być obrona, odwet czy zakończenie rozmowy. Jednak kluczowe jest to, abyś zatrzymał się na chwilę i zamiast wchodzić w konflikt, mógł spojrzeć na sytuację szerzej. Spróbuj dostrzec emocje ukryte za tymi słowami. Warto pamiętać, że takie wybuchy emocjonalne ze strony dziecka, często są wynikiem bólu i frustracji, a nie nieprawidłowego rodzicielstwa. Dzieci (nawet te nastoletnie i dorosłe) wciąż uczą się panowania nad swoimi emocjami i artykułowania swoich potrzeb. Dlatego mogą wypowiadać skrajne stwierdzenia, aby wyrazić swoje uczucia. Być może brakuje im umiejętności, czy odpowiednich słów, aby zrobić to w bardziej konstruktywny sposób. Pamiętaj o tych ograniczeniach i nie odbieraj takich słów jako ataku. Ważne jest, abyś zachował spokój i łagodnie kontynuował rozmowę.
- Rozpoznawanie emocji dziecka
Kiedy słyszysz: „Jesteś najgorszym rodzicem na świecie”, uświadom sobie, że Twoje dziecko cierpi. Być może czuje się niezrozumiane, niesłyszane lub jest przytłoczone swoimi emocjami. Jednocześnie, choć może wydawać się to abstrakcyjne, takie słowa z ust dziecka to pozytywny znak. Dlaczego? Odwaga, aby wypowiedzieć takie zdanie w kierunku rodzica oznacza, że dziecko czuje się komfortowo wyrażając swoje emocje, nawet jeśli sposób ich ekspresji jest ostry. Dziecko postrzega Cię jako osobę, której może ufać i która będzie w stanie poradzić sobie z jego uczuciami.
- Jakość komunikacji
Warto pamiętać o wadze dobrej komunikacji – jest ona kluczem do sukcesu. Istotne jest, aby utrzymać otwartość komunikacji, nawet gdy słyszysz bolesne słowa. Jeśli Twoja odpowiedź będzie empatyczna, najprawdopodobniej będziesz w stanie rozładować sytuację. Możesz powiedzieć do dziecka: „Widzę, że jesteś zdenerwowany. Może wyjaśnisz mi, co się dzieje?”. Takie słowa pokażą dziecku, że jesteś gotowy je wysłuchać i wesprzeć. Czasami dzieci potrzebują więcej czasu, aby zacząć zwierzać się rodzicom ze swoich problemów. Nie naciskaj, zamiast tego daj dziecku przestrzeń i zapewnij je, że jesteś przy nim i poczekasz, aż będzie gotowe. Możesz powiedzieć „Jestem tu dla Ciebie. Gdy będziesz gotowy, aby porozmawiać, wysłucham Cię i wspólnie poszukamy rozwiązań.” Takie podejście zapewni dziecku komfort i poszanowanie przestrzeni, a jednocześnie zapewni je o Twojej wspierającej obecności.
- Spokój i opanowanie
Pamiętaj, że dziecko wzoruje się na Twoich zachowaniach. Warto wykorzystać ten fakt, aby pokazywać dziecku jak wygląda prawidłowa komunikacja. Zamiast reagować nerwowo, czy agresywnie, choć to niełatwe – staraj się pozostać opanowanym i spokojnym. Nie tłum emocji, ale wyrażaj je w odpowiedni, zdrowy sposób. Możesz powiedzieć: „Boli mnie, że uważasz mnie za najgorszego rodzica, ale pomóż mi zrozumieć, dlaczego tak uważasz.” Jeśli czujesz, że nie jesteś w stanie pozostać spokojnym – możesz zrobić przerwę i wrócić do rozmowy po ochłonięciu z emocji. Mów dziecku o swoich emocjach, a także pomóż mu nazywać jego emocje. „Brzmisz, jakbyś był sfrustrowany. Czy to prawda?” Gdy pomożesz dziecku uświadomić sobie jego uczucia, będą one łatwiejsze do wyciszenia i może zmniejszyć się ich intensywność.
- Wspólne rozwiązywanie problemów
Wspólnie zastanówcie się nad tym, co się wydarzyło. Co wywołało wybuch emocji i wypowiedzenie takich słów? Taka refleksja pomoże wyciągnąć wnioski z zaistniałej sytuacji i wzmocni Waszą relację. Pokieruj dziecko w kierunku rozwiązań. Zachęcaj je do wyrażania swoich potrzeb. Możecie wspólnie opracować plan, który pomoże poprawić sytuację i sprawić, aby żyło Wam się lepiej. Spróbujcie ustalić, co można zrobić inaczej, aby następnym razem uniknąć konfliktu. Dzięki temu Twoje dziecko będzie mogło myśleć krytycznie i aktywnie podczas rozwiązywania problemów, co wzmocni jego poczucie odpowiedzialności.
Etapy rozwoju emocjonalnego i poznawczego u dzieci i młodzieży
Podzielone na przedziały wiekowe
Etapy rozwoju emocjonalnego i poznawczego u dzieci i młodzieży
Warto też przypomnieć sobie ogólny i skrócony przegląd etapów rozwoju emocjonalnego i poznawczego, podzielony na przedziały wiekowe:
Niemowlęta (0-2 lata)
Rozwój emocjonalny:
- Rozwój więzi z opiekunami.
- Uczucie bezpieczeństwa i zaufania.
- Wyrażanie podstawowych emocji, takich jak zadowolenie, strach, zaskoczenie.
Rozwój poznawczy:
- Rozwój percepcji sensorycznej i motorycznej.
- Rozpoczęcie rozumienia przyczynowo – skutkowych związków.
- Proste rozpoznawanie obiektów i osób.
Wczesne dzieciństwo (3-5 lat)
Rozwój emocjonalny:
- Rozwijanie empatii i zdolności do współodczuwania.
- Rozwijanie własnej tożsamości i samoświadomości.
- Wyrażanie szerszego spektrum emocji.
Rozwój poznawczy:
- Rozwój języka i zdolności komunikacyjnych.
- Wczesne myślenie symboliczne i wyobraźnia.
- Proste rozwiązywanie problemów i przyczynowo – skutkowe myślenie.
Późne dzieciństwo (6-12 lat)
Rozwój emocjonalny:
- Rozwijanie większej kontroli nad emocjami.
- Rozwijanie zdolności do radzenia sobie z frustracją i porażką.
- Zwiększona świadomość społeczna i troska o relacje z rówieśnikami.
Rozwój poznawczy:
- Rozwój umiejętności czytania, pisania i matematyki.
- Rozwijanie zdolności do logicznego myślenia i planowania.
- Większa zdolność do zrozumienia złożonych koncepcji i abstrakcyjnego myślenia.
Adolescencja (13-18 lat)
Rozwój emocjonalny:
- Poszukiwanie niezależności, próba rozumienia siebie i formowanie tożsamości.
- Zmienne nastroje i poszukiwanie emocjonalnej stabilności.
- Rozwój głębszych związków społecznych poza rodziną.
Rozwój poznawczy:
- Rozwój abstrakcyjnego myślenia i zdolności do przewidywania konsekwencji.
- Zwiększona zdolność do złożonego rozumowania i analizy.
- Formowanie własnych poglądów i wartości.
Rozwój dziecka jest procesem indywidualnym i może różnić się tempem oraz kolejnością etapów w zależności od wielu czynników, takich jak środowisko, wychowanie i osobiste predyspozycje. Jeżeli chciałbyś dostosować właściwą reakcję do zachowań swojego dziecka, warto wziąć pod uwagę wyżej zapisane różnice rozwojowe u dzieci.
Dziecko w okresie od 0 do 2 lat dziecko nie jest jeszcze w stanie werbalnie wyrażać złożonych myśli czy uczuć, jak te zawarte w zdaniu „jesteś najgorszym rodzicem na świecie”. Komunikacja na tym etapie opiera się głównie na prostych dźwiękach, gestach oraz płaczu, co służy wyrażaniu podstawowych potrzeb, takich jak głód, zmęczenie czy dyskomfort. Dlatego nie uwzględniamy tego etapu w kontekście omawianego tematu.
Wczesne dzieciństwo (3-5 lat)
Proponowana reakcja rodzica:
Spokojne zbadanie przyczyny: dzieci w tym wieku mogą używać takich słów z powodu chwilowej frustracji, nie rozumiejąc ich pełnego znaczenia. Rodzic powinien odpowiedzieć spokojnie, pytając np.: „Co się wydarzało? Coś się stało, co cię zmartwiło? Czego potrzebujesz?” Szybka diagnoza i pomoc w rozpoznaniu i wyartykułowaniu potrzeb dziecka jest kluczowe na tym etapie rozwoju
Ustawienie granic: to również dobry moment, aby nauczyć dziecko, że obraźliwe słowa mogą ranić. Można to zrobić przez proste wyjaśnienie, że takie słowa sprawiają smutek, np. „Kiedy mówisz takie rzeczy, to mnie to smuci. Lub „Rozumiem, że jesteś zdenerwowany i chciałbyś abym Ci pomogła, dlatego następnym razem powiedz: „potrzebuję Twojej pomocy mamo.”
Późne dzieciństwo (6-12 lat)
Proponowana reakcja rodzica:
Rozmowa o uczuciach: dzieci w tym wieku mogą lepiej rozumieć konsekwencje swoich słów. Rodzic może odpowiedzieć: „Rozumiem, że jesteś zły. Porozmawiajmy o tym, co cię tak zdenerwowało.”
Nauka odpowiedzialności za słowa: Rodzice mogą pomóc dziecku zrozumieć, że słowa mają moc i że ważne jest, by wyrażać swoje uczucia w sposób, który nie rani innych. Na przykład: „Kiedy jesteś zły, ważne jest, żebyśmy rozmawiali o tym, jak się czujesz, ale mówienie raniących rzeczy być może trochę Tobie pomaga, ale niestety nie jest to dobre rozwiązanie.”
Adolescencja (13-18 lat)
Proponowana reakcja rodzica:
Empatia i otwartość na rozmowę: Młodzież w tym wieku szuka niezależności, a ich emocje mogą być intensywne. Rodzic powinien pokazać gotowość do słuchania, np.: „Widzę, że jesteś bardzo zdenerwowany. Chciałbym zrozumieć, co cię zraniło.”
Dyskusja o trudnych emocjach: to czas na naukę zarządzania emocjami. Rodzic może prowadzić rozmowy o tym, jak radzić sobie z negatywnymi uczuciami, np.: „Czasami wszyscy czujemy złość, ale ważne jest, jak sobie z nią radzimy. Możemy porozmawiać o lepszych sposobach wyrażania frustracji.”
Podczas każdego etapu rozwoju ważne jest, aby rodzic reagował z empatią, spokojem i otwartością na rozmowę, jednocześnie ustawiając jasne granice dotyczące odpowiedniego sposobu wyrażania emocji. Z pewnością krzywdzące komentarze ze strony dziecka są bolesne i trudne, ale są sposoby, aby wyciągnąć z tego lekcje o emocjach i komunikacji. Odpowiadanie z empatią i cierpliwością może przekształcić trudny moment w okazję do rozwoju. Zachowując spokój i opanowanie, pomagasz dziecku rozwijać umiejętność radzenia sobie z emocjami. Pamiętaj, że nawet z najtrudniejszych sytuacji można wynieść coś pozytywnego. Jeśli chciałbyś poznać więcej rad dotyczących rodzicielstwa, odwiedzaj Strefę wiedzy na stronie szkoleniacps.pl lub skorzystaj ze szkoleń prowadzonych przez nasz zespół. Do zobaczenia wkrótce!
Zostaw komentarz