Wychowanie szczęśliwych dzieci w dzisiejszym świecie

Wychowanie dzieci to jedno z największych wyzwań, przed jakimi stają rodzice. W dobie wszechobecnej konkurencji i presji sukcesu, naturalnym pragnieniem każdego rodzica jest zobaczyć swoje dziecko jako szczęśliwą, pewną siebie i odnoszącą sukcesy osobę. Jednak klucz do osiągnięcia tego celu nie leży w ciągłym dążeniu do perfekcji, ale w intencjonalnym wychowaniu, które skupia się na budowaniu charakteru i pewności siebie poprzez strategiczne dowartościowanie.

Znaczenie pochwał w życiu dziecka

Istnieje znacząca różnica pomiędzy ślepym chwaleniem za oceny, osiągniecia, wygląd czy sukcesy a dowartościowaniem strategicznym skierowanym na wzmocnienie właściwych postaw i zachowań dziecka. Ślepa pochwała, chociaż może mieć pozytywne intencje, często prowadzi do negatywnych konsekwencji, takich jak egoizm, wyniosłość, narcyzm, brak motywacji do zmiany czy niski poziom empatii. Z kolei, strategiczne dowartościowanie, koncentruje się na zachęcaniu dzieci do sprzyjających zdrowemu rozwojowi zachowań i postaw, które nie tylko zapewnią im szczęście, dobre relacje i sukces, ale także budują ich pewność siebie co do własnych umiejętności i radzenia sobie z życiu. W chwaleniu strategicznym koncentrujemy się bardziej na zasobach dziecka, odkrywaniu siebie i jego podroży do celu niż na samych efektach i sukcesach, które z pewnością są tylko wynikiem, wcześniejszych działań.

14 najważniejszych obszarów, za które warto chwalić dzieci. 

1) Wysiłek

Zachęcaj dzieci do podejmowania wysiłku, podkreślając wartość ciężkiej pracy i determinacji. Pokaż, że sukces to proces, a nie punkt docelowy. Zachęcając dzieci do podejmowania wysiłku, niezależnie od natychmiastowego wyniku, uczymy je cierpliwości i skupienia na procesie uczenia się, a to wzmacnia długoterminowy rozwój. Kiedy dziecko podejmuje wyzwanie, pochwal je za próbę, zaangażowanie i za to, że nie poddało się pomimo trudności. „Widzę, jak bardzo się starałeś, to naprawdę robi na mnie wrażenie” – taka pochwała buduje w dzieciach przekonanie, że wartość ich pracy nie leży wyłącznie w osiągnięciach, ale również w samym procesie dążenia do celu.

2) Życzliwość

Doceniaj akty życzliwości i empatii. To uczy dzieci, że bycie miłym i wspierającym dla innych jest równie ważne, jak osiągnięcia indywidualne. Życzliwość i empatia to cechy, które powinny być kultywowane od najmłodszych lat, ponieważ odgrywają one kluczową rolę w budowaniu zdrowych relacji i społeczności. Docenianie aktów życzliwości u dzieci to nie tylko sposób na wzmocnienie tych zachowań, ale również na pokazanie, że dobroć jest równie ważna, jak osiągnięcia akademickie czy sportowe.

Kiedy dziecko wykazuje się empatią i pomaga innym, zauważ i pochwal jego postawę. Może to być coś tak prostego, jak podzielenie się zabawką, pocieszenie przyjaciela czy pomoc w domowych obowiązkach bez proszenia. „Jesteś naprawdę wspaniałym przyjacielem, kiedy pomagasz innym”.  „Potrafisz pomagać innych to piękne zachowanie”.

3) Ciekawość

Chwal dzieci za zadawanie pytań i odkrywanie nowych rzeczy. To stymuluje ich naturalną chęć uczenia się i rozwijania. Ciekawość jest naturalną cechą każdego dziecka i stanowi podstawę do nauki i odkrywania świata. Chwalenie dzieci za ich ciekawość pomaga w kształtowaniu otwartego podejścia do życia, gdzie zadawanie pytań i poszukiwanie odpowiedzi jest nie tylko akceptowane, ale wręcz oczekiwane. Wspierając ciekawość, dajemy dzieciom narzędzia do samodzielnego uczenia się i rozwijania ich zainteresowań. To może przybrać formę eksperymentów naukowych w domu, odkrywania nowych zasad, eksplorowania przyrody czy zadawania pytań o otaczający ich świat. „Ciekawe pytanie Adaś, dziękuję” lub „Cieszę się, że chcesz wiedzieć więcej o tym temacie”, „Podobają mi się twoje pytania” – takie słowa pokazują dziecku, że jego pragnienie wiedzy jest naturalne i wartościowe.

4) Odporność

Rozwijanie odporności u dzieci to proces, który wymaga czasu i cierpliwości. Dzieci muszą zrozumieć, że porażki i niepowodzenia są naturalną częścią życia, z której można wyciągnąć cenne lekcje. Pokazując im, że każda przeszkoda jest szansą na naukę i rozwój, wzmacniamy ich zdolność do radzenia sobie z trudnościami. Przykład: Gdy dziecko nie zdobędzie oczekiwanej nagrody w konkursie rysunkowym, zamiast skupiać się na rozczarowaniu, warto podkreślić wartość włożonego wysiłku i zachęcić do kontynuowania praktyki. Można powiedzieć: „Jestem dumny/dumna z twojej pracy i determinacji. co myślisz, czego nauczyłeś się podczas tego konkursu?” „Byłem pod wrażeniem, gdy widziałem jak dzielnie poradziłeś sobie w tej sytuacji.” „W jaki sposób ta sytuacja może pomóc nam w przyszłości?” „Z czego jesteś zadowolony a co chciałbyś w przyszłości poprawić?”  Podkreślaj znaczenie wyciągania wniosków z porażek i budowania odporności psychicznej.

5) Uczciwość

Uczciwość jest jedną z najważniejszych wartości, jakie można zaszczepić w dzieciach. Kiedy dziecko działa uczciwie, nawet w trudnych sytuacjach, należy to pochwalić i pokazać, że prawda buduje zaufanie i głębokie relacje. Uczy to dzieci, że bycie szczerym to znak siły i charakteru, a ich uczciwość jest ceniona. Jeśli dziecko przyznaje się do błędu, na przykład, że złamało zabawkę, zamiast skupiać się na karze, warto docenić jego uczciwość. „Dziękuję, że mi o tym powiedziałeś. Rozumiem, że to był wypadek. Ważne jest, że jesteś szczery/szczera. Razem znajdziemy rozwiązanie tego problemu.”

6) Empatia

Empatia to zdolność do rozumienia i dzielenia się uczuciami innych osób. Dzieci, które wykazują empatię, mają lepsze szanse na budowanie głębokich i trwałych relacji z innymi. Ważne jest, aby chwalić dzieci nie tylko za osiągnięcia indywidualne, ale także za ich zdolność do bycia wrażliwymi i wspierającymi wobec innych. Gdy dziecko pociesza kolegę, który jest smutny, można podkreślić, jak ważne jest jego zachowanie. „Zauważyłem, jak pocieszałeś swojego przyjaciela, kiedy był smutny. To bardzo miłe z twojej strony, że pokazałeś mu wsparcie. Jesteś wspaniałym przyjacielem.” Doceniaj, gdy dziecko wykazuje zdolność do wczuwania się w emocje innych.

rodzina

Za co chwalić dzieci?

Jeżeli chcesz szczęścia dziecka, to nie chwal go za oceny i osiągnięcia!

7) Niezależność

Niezależność jest kluczowym elementem w rozwoju dziecka, umożliwiającym mu stawanie się samowystarczalną i pewną siebie osobą. Kiedy dziecko podejmuje inicjatywę lub pokazuje samodzielność w działaniu, ważne jest, aby docenić te momenty, ponieważ przyczyniają się one do jego rozwoju osobistego. Jeśli dziecko postanowi samo przygotować śniadanie lub zorganizować swój czas na odrabianie lekcji bez prośby z Twojej strony, wyraź uznanie. Możesz powiedzieć: „Cieszę się, że zdecydowałaś się samodzielnie przygotować śniadanie. To pokazuje, że dorastasz i jesteś coraz bardziej niezależna i odpowiedzialna. Gratuluję Kasiu.”

8) Cierpliwość

Cierpliwość to cenna cecha, która pozwala dzieciom lepiej radzić sobie z frustracją i rozczarowaniami. Chwalenie dzieci za wykazywanie cierpliwości, np. podczas oczekiwania na swoją kolej lub w trakcie nauki nowych umiejętności, uczy ich, że wartościowe rzeczy wymagają czasu. Gdy dziecko cierpliwie czeka na swoją kolej w grze lub dokłada starań, aby nauczyć się nowej umiejętności, takiej jak jazda na rowerze, pomimo początkowych trudności, pochwal je. „Zauważyłem, jak cierpliwie pracowałeś nad nauką jazdy na rowerze. To naprawdę robi wrażenie. Twoja cierpliwość i wytrwałość to coś, z czego możesz być dumny.”

9) Odwaga

Odwaga nie oznacza braku strachu, ale raczej zdolność do stawienia mu czoła i podjęcia działania mimo obaw. Dzieci często stają przed nowymi wyzwaniami, które mogą wydawać się zastraszające. Chwalenie ich za odwagę w takich sytuacjach wzmacnia ich siłę wewnętrzną i pomaga rozwijać zdolność do pokonywania przeszkód.

Jeśli Twoje dziecko obawia się wystąpień publicznych a mimo to decyduje się wystąpić w szkolnym przedstawieniu, wzmocnij jego odwagę. „Jestem tak dumna, że zdecydowałaś się wystąpić na scenie, pomimo że było to dla Ciebie nie łatwe. Pokazałaś dużo odwagi, jestem zaszczycona, że jestem twoją mamą.”

10) Kreatywność

Chwalenie dzieci za ich kreatywność jest niezwykle ważne. Kiedy dziecko tworzy coś nowego, eksperymentuje z różnymi pomysłami lub znajduje nietypowe rozwiązania problemów, warto to docenić. Powiedz na przykład: „Podoba mi się, jak kreatywnie podszedłeś do tego zadania” lub „Twoja wyobraźnia naprawdę mnie zaskakuje”. To pomaga rozwijać zdolności twórcze i zachęca do myślenia poza utartymi schematami.

11) Współpraca

Umiejętność pracy z innymi jest kluczową kompetencją w życiu osobistym i zawodowym. Gdy dziecko dobrze współpracuje z rodzeństwem, przyjaciółmi czy w grupie rówieśniczej, warto to chwalić. Uznaj takie zachowanie, mówiąc: „Świetnie, że tak dobrze współpracujecie” lub „Doceniam, jak dzielicie się zadaniami”. To uczy dzieci, jak ważna jest praca zespołowa i jak wartościowe mogą być wspólne osiągnięcia.

12) Samodyscyplina

Samodyscyplina to fundament osiągania długoterminowych celów i zarządzania własnymi emocjami. Kiedy zauważysz, że dziecko samodzielnie poświęca czas na naukę lub inne działania bez prośby z Twojej strony, doceniaj to. „Jestem pod wrażeniem, jak dobrze zarządzasz swoim czasem” lub „Wspaniale, że sam zdecydowałeś się na dodatkową praktykę”. To buduje w młodzieży poczucie odpowiedzialności i niezależności.

13) Odpowiedzialność

Dzieci, które biorą odpowiedzialność za swoje czyny, zasługują na pochwałę. Może to dotyczyć przyznania się do błędu, podjęcia się dodatkowych obowiązków domowych czy dbania o młodsze rodzeństwo. „Doceniam, że wziąłeś odpowiedzialność za…” lub „To ważne, że zobowiązałeś się do…”. Pokazuje to dzieciom, że bycie odpowiedzialnym jest cenione i ważne dla funkcjonowania w społeczeństwie.

14) Zdolność słuchania

Umiejętność aktywnego słuchania jest równie ważna, jak umiejętność wyrażania własnych myśli i opinii. Kiedy dziecko uważnie słucha innych, reaguje na to, co mówią, i wykazuje zrozumienie, warto to chwalić. „Cenię, jak uważnie słuchasz, kiedy inni mówią” lub „Pokazujesz dużą empatię, słuchając innych”. To pomaga rozwijać ich umiejętności komunikacyjne i budować silne relacje interpersonalne.

Pochwały a wychowanie dziecka

Wychowanie dzieci, które są będę empatyczne, współpracujące, kreatywne, pewne siebie i odnoszą sukcesy, wymaga więcej niż tylko chwalenia ich za osiągnięcia. To proces budowania charakteru, który opiera się na docenianiu wysiłku, odporności, uczciwości, empatii, niezależności, cierpliwości, odwagi, a także życzliwości i ciekawości. Poprzez strategiczne chwalenie tych cech, rodzice mogą pomóc swoim dzieciom rozwijać nastawienie na rozwój, które jest kluczowe dla osiągnięcia szczęścia w życiu.

Z pewnością każde dziecko jest inne i co działa dla jednego, może nie działać dla innego. Istotne jest, aby pochwała była szczera i dopasowana do indywidualnych potrzeb każdego dziecka. W ten sposób możemy nie tylko wspierać ich rozwój, ale także budować silną więź opartą na wzajemnym szacunku i zrozumieniu. Życzę wam kochani rodzice, pięknych i mądrych relacji z dziećmi.