Czy Twój szef jest toksyczny? Jak pracować z toksycznym szefem?

Toksyczny szef, toksyczny lider

Lubisz swoją pracę, cieszysz się dobrymi relacjami z zespołem, ale niestety twój szef jest toksyczny, no cóż, z pewnością jest to wyzwanie, które zakłóca tę harmonię, produktywność i zaangażowanie w pracę. Toksyczni liderzy, swoimi zachowaniami, nie tylko obniżają morale zespołu, ale również mają długoterminowy wpływ na zredukowanie dobrostanu pracowników i podwyższają ryzyko strat w organizacji. W tym artykule postaram się rzucić nieco światła na problem toksycznych szefów, dodatkowo opiszę główne symptomy, na podstawie których możesz zdiagnozować czy twój szef jest toksyczny i przedstawię różne strategie radzenia sobie z trudnymi sytuacjami w miejscu pracy.

Czy mój szef jest toksyczny? Cechy i zachowania toksycznych szefów

Toksyczny szef to nie tylko wymagający i dyrektywny kierownik, to osoba, która swoimi działaniami systematycznie osłabia dobrostan swoich pracowników, wprowadzając destrukcyjne zachowania, które szkodzą zarówno poszczególnym osobom, jak i całemu zespołowi. Ich negatywne nastawienie, oceniające, sarkastyczne i brak empatii wysysa energię z otoczenia. Często więcej mówią niż słuchają. Budują relacje na kłamstwach. Oprócz kłamstw, toksyczni ludzie otwarcie krytykują i chcą kontrolować. Z łatwością nadmiernie dramatyzują i pogłębiają problemy. Rzadko biorą odpowiedzialność za swoje zachowania jednak chętnie obwiniają innych za swoje problemy. To tylko niektóre z zachowań toksycznych szefów, poniżej opisuję szerzej charakterystyczne cechy i zachowania po których poznasz toksycznego szefa.

Brak empatii

Empatia w zarządzaniu oznacza zdolność do rozumienia i podzielenia się uczuciami oraz emocjami innych. Toksyczni szefowie wykazują chroniczny brak zrozumienia dla emocji swoich podwładnych. Ignorują lub umniejszają ich uczucia, co prowadzi do poczucia odrzucenia i izolacji wśród pracowników. Brak empatii manifestuje się w ignorowaniu opinii innych, lekceważeniu problemów pracowniczych czy braku wsparcia w trudnych sytuacjach. Taki szef, będzie chłodny i nieprzystępny w relacji. Nie będzie wykazywał zrozumienia dla twoich chwilowych trudności i sytuacji w jakiej znalazłeś się. W takiej relacji „twoje życie” nie liczy się dla niego, jedyne co się liczy to wynik. Niski poziom relacyjności i skoncentrowanie się wyłącznie na celach jest domeną osób z niskim poziomem empatii w pracy.

Nadużywanie władzy

Toksyczni liderzy często nadużywają swojej pozycji, aby manipulować, kontrolować i zastraszać swoich pracowników. Może to przybierać formę nadmiernego nadzoru, nieuzasadnionych wymagań, a nawet używania władzy do celów osobistych. Takie zachowanie nie tylko podważa zaufanie w zespole, ale także tworzy środowisko pracy, w którym pracownicy czują się bezsilni i pozbawieni szacunku. Często możesz mieć poczucie, że twoje zdanie jest nieistotne a twój głos w dyskusji jest ograniczony do zera.

Manipulowanie

Toksyczni szefowie często stosują manipulacje, aby osiągnąć swoje cele. Mogą tworzyć sytuacje, które skłaniają pracowników do rywalizacji, rozsiewać plotki, lub stosować taktyki dziel i rządź, aby utrzymać kontrolę nad zespołem. Taka manipulacja może prowadzić do niezdrowej konkurencji, nieporozumień i konfliktów między pracownikami, co osłabia jedność zespołu i obniża morale. W trakcie rozmowy ze swoim szefem będziesz miał poczucie, że jest jakieś drugie i trzecie dno. Czasami poczujesz się wykorzystany i oszukany.

Krytyka poniżająca

Choć konstruktywna krytyka jest istotną częścią rozwoju zawodowego, toksyczni szefowie często stosują krytykę w sposób nadmierny i niesprawiedliwy. Mogą skupiać się wyłącznie na błędach, ignorując sukcesy i postępy, co prowadzi do poczucia niedocenienia i demotywacji wśród pracowników. Krytyka staje się destrukcyjna, kiedy jest ciągła, osobista lub nieodpowiednia do sytuacji. Twoje pomysły i innowacje często mogą być podważane i ośmieszane przez toksycznego szefa. Styl krytykanctwa szefa może być wyrażany również elokwentnie i w sposób bardzo spokojny i dyplomatyczny. Mimo takiego stylu będzie uszczypliwy i złośliwy.

Promowanie kultury strachu

W środowisku pracy zdominowanym przez toksycznego szefa, strach może stać się głównym motywatorem. Pracownicy mogą obawiać się wyrażenia swoich opinii, podejmowania inicjatyw lub przyznania się do błędów. Atmosfera strachu ogranicza kreatywność, innowacyjność i otwartość na nowe pomysły, co bezpośrednio wpływa na wydajność i satysfakcję z pracy. Oczywiście nie musi to być od razu krzyk czy rzucanie inwektyw w stronę pracownika, wystarczy, że szef będzie chłodny, wywyższający się, srogi, mało dostępny i karzący wzrokiem.

Jakie zwroty usłyszysz od swojego toksycznego szefa?

19 mocnych i toksycznych zwrotów szefa

• „Nie obchodzi mnie, jak się czujesz, ważne, żebyś wykonał swoją pracę.”
• „Jeżeli ci się nie podoba, możesz znaleźć inną pracę.”
• „Nie płacę ci za myślenie, tylko za robienie tego, co ci każę.”
• „Nie interesują mnie twoje wymówki – oczekuję wyników.”
• „Nie chcę o tym słyszeć!”
• „Dlaczego znowu masz problem? Inni radzą sobie bez narzekania.”
• „Nie jesteś tu, aby się wymądrzać, tylko robić to, co ci mówię.”
• „Bez moich wskazówek i tak byś nic nie osiągnął.”
• „Jeśli ci się nie podoba, to zwolnij się.”
• „Co ty w ogóle wiesz.”
• „Nie potrzebujemy tutaj 'kreatywności’, tylko wykonania planu.”
• „Pamiętaj, jestem twoim szefem, więc lepiej zrób to, co ci mówię.”
• „Nie płacę ci za to, byś mi zadawał pytania, tylko żebyś wykonywał polecenia.”
• „Ważne są tylko wyniki.”
• „Nie nadajesz się do tej pracy.”
• „Jestem szefem, więc nie muszę tłumaczyć się z moich decyzji.”
• „To jest proste, nie mów, że nie potrafisz tego wykonać.”
• „Nie dajesz rady?”
• „Nie potrzebujemy tutaj takich zachowań.”

17 ukrytych toksycznych zwrotów menadżera

Zwroty ukrywające toksyczność szefa mogą na pierwszy rzut oka wydawać się neutralne lub nawet pozytywne, jednak ukrywają one manipulacyjne lub szkodliwe intencje. Być może słyszałeś od swojego przełożonego takie zwroty:

• „Ufam, że nie masz problemu z pracą po godzinach, prawda? W końcu wszyscy jesteśmy tu jedną wielką rodziną.”
• „Chcę tylko, żebyś osiągnął swój pełny potencjał, dlatego wymagam tak dużo.”
• „Pamiętaj, że krytyka, jest dla twojego dobra.”
• „Jesteśmy tutaj, aby wygrywać, więc musisz się bardziej postarać.”
• „Cenię twoją ciężką pracę, ale wiesz, że zawsze możemy robić więcej.”
• „Nie chcę ci mówić, co masz robić, ale myślę, że powinieneś postępować tak, jak ci mówię.”
• „Twoja praca jest ważna, ale musisz zrozumieć szerszy obraz.”
• „Wiem, że jesteś zmęczony, ale teraz wszyscy musimy pracować na 1000%.”
• „Nie mówię, że to twoja wina, ale mogłeś to zrobić lepiej.”
• „Wiem, że to trudne, ale musimy poświęcić się dla dobra firmy.”
• „Nie chcę cię przeładowywać pracą, ale naprawdę potrzebuję twojej pomocy w tej sprawie.”
• „Jesteś bardzo ważną częścią tego zespołu, dlatego oczekuję od ciebie więcej niż od innych.”
• „Cenię twoją opinie, ale teraz nie jest najlepszy moment, aby ją wyrażać.”
• „Pamiętaj, że kiedy ja wygrywam, wygrywamy wszyscy, więc musimy iść w jednym kierunku.”
• „To jest skomplikowane, nie mamy czasu, aby teraz o tym rozmawiać.”
• „Z pewnością poradzisz sobie z łatwością z tym zadaniem.”
• „Nikt ci o tym nie mówił? Na przyszłość postaraj się być na bieżąco z informacjami.”

Te zwroty mogą wydawać się motywujące lub wspierające, ale w rzeczywistości ich wieloznaczność może służyć do manipulowania pracownikami lub do usprawiedliwiania nierozsądnych oczekiwań i presji menadżera.

Jak czuje się pracownik zarządzany przez toksycznego szefa?

Brak wsparcia ze strony przełożonego, emocjonalne reakcje, wygórowane wymagania i zmienność decyzyjna może przysporzyć pracownikowi kłopotów w pracy. Pracownik zarządzany przez toksycznego szefa może doświadczać szeregu negatywnych emocji i stanów, które wpływają zarówno na jego życie zawodowe, jak i przenoszą się na życie osobiste.

• Stres i napięcie: ciągłe napięcie i obawa przed krytyką, konfrontacją lub nieprzewidywalnym zachowaniem szefa mogą prowadzić do chronicznego stresu.
• Obniżona samoocena: krytyka i deprecjonowanie osiągnięć mogą sprawić, że pracownik zacznie wątpić w swoje umiejętności i swoją wartość jako pracownika.
• Bezsilność: poczucie, że nie ma wpływu na swoją sytuację lub że wszelkie próby zmiany są skazane na niepowodzenie prowadzi do poczucia bezsilności lub do braku zaangażowania.
• Frustracja: niezdolność do spełnienia nierzadko nierealistycznych oczekiwań szefa wzmaga frustrację, obniża motywację, a pracownik powoli unika odpowiedzialności za zadanie.
• Wypalenie zawodowe: przewlekły stres i ciągłe napięcie mogą prowadzić do wypalenia zawodowego, czyli stanu wyczerpania fizycznego, emocjonalnego i mentalnego.
• Lęk, niepokój: stały strach przed utratą pracy, kolejnymi uwagami czy publiczną krytyką może prowadzić do lęku, nawet poza miejscem pracy.
• Izolacja: pracownicy mogą czuć się odizolowani od reszty zespołu z powodu atmosfery strachu lub rywalizacji stworzonej przez szefa.
• Zmęczenie i problemy zdrowotne: stres i ciągła presja mogą prowadzić do problemów ze snem, zmęczenia, a nawet do problemów zdrowotnych, takich jak nadciśnienie czy problemy z sercem.
• Poczucie niesprawiedliwości: pracownicy mogą czuć, że są niesprawiedliwie traktowani lub oceniani, co podkopuje zaufanie do zarządzania i instytucji.
• Alienacja: poczucie bycia odciętym od decyzji i procesów, które wpływają na ich pracę, może prowadzić do alienacji.
• Depresja: długotrwała ekspozycja na toksyczne środowisko pracy może przyczynić się do rozwoju objawów depresji, dystymii, czy silnej reakcji na stres.

Władza + zaburzenia osobowości + deficyty i zranienia menadżera = Toksyczny Szef.

Co myśli zaburzony szef o pracownikach?

Toksyczny czy zaburzony szef może mieć zniekształcone postrzeganie swoich pracowników, które jest ukształtowane przez jego własne problemy emocjonalne, brak umiejętności zarządzania czy potencjalne zaburzenia osobowości. Oto kilka przykładów myśli, które mogą przebiegać przez umysł takiego szefa:

• Instrumentalizacja: „Pracownicy są tylko narzędziami do osiągania moich celów; ich uczucia czy dobrostan nie mają znaczenia.”
• Brak zaufania: „Nie mogę ufać nikomu, wszyscy dookoła chcą mnie oszukać lub zaszkodzić firmie.”
• Percepcja zagrożenia: „Jeśli pracownik jest zbyt kompetentny, może stanowić dla mnie zagrożenie.”
• Nieustająca krytyka: „Nikt nie jest wystarczająco dobry; zawsze znajdę coś, co można zrobić lepiej.”
• Wysokie oczekiwania: „Pracownicy powinni poświęcać wszystko dla pracy, tak jak ja.”
• Władza i kontrola: „Muszę mieć kontrolę nad każdym aspektem pracy moich pracowników, aby wszystko szło dobrze.”
• Nieuznawanie osiągnięć: „Sukcesy pracowników są tak naprawdę moimi sukcesami; to ja jestem za nie odpowiedzialny.”
• Nadmierne wymagania: „Pracownicy są leniwi i niezobowiązani, jeśli nie pracują tak ciężko jak ja.”
• Nieuzasadnione porównania: „W moich czasach ludzie pracowali ciężej i nie narzekali.”
• Ignorowanie granic: „Pracownicy powinni być dostępni o każdej porze, niezależnie od ich osobistych potrzeb czy granic.”
• Obwinianie: „Gdy coś idzie nie tak, to z pewnością wina pracowników, nie moja.”
• Niedocenianie: „Nie ma ludzi niezastąpionych; jeśli ktoś odejdzie, zawsze mogę znaleźć kogoś nowego.”

Te myśli i przekonania wzmacniają rys toksycznych zachowań w miejscu pracy, takich jak nadmierne krytykowanie, brak wsparcia, nieracjonalne wymagania czy ignorowanie sukcesów pracowników. Jeżeli jesteś szefem i widzisz podobieństwo między powyższymi cytatami a swoimi myślami, to może warto zatrzymać się i popracować nad tym. Z pewnością indywidualne sesje coachingu czy doradztwa psychologicznego uwolniłyby Cię od tego ciężaru. Często możesz nie być świadomy z czego to wynika i ile szkód przynosi tobie i twojemu zespołowi.

Jak radzić sobie z toksycznym szefem?

Zarządzanie relacją w toksycznym środowisku może być trudnym, ale nie niemożliwym zadaniem. Z pewnością mądre podejście w toksycznego szefa wymaga od ciebie strategii, cierpliwości i mądrości. Być może poniższe podpowiedzi pomogą ci w radzeniu sobie z takim menadżerem.

• Ustanawianie granic: określ, jakie zachowania są dla Ciebie nieakceptowalne i postaraj się komunikować swoje granice w sposób stanowczy, lecz profesjonalny. Ważne jest, aby szef wiedział, gdzie leżą twoje limity, nawet jeśli nie zareaguje na to pozytywnie. Wyraź swoje granice w sposób spokojny i asertywny, unikając konfrontacji, ale będąc jednocześnie stanowczym. Bądź konsekwentny w utrzymywaniu swoich granic, nawet jeśli szef próbuje je testować lub ignorować.
• Dokumentowanie incydentów: zapisuj wszystkie przypadki toksycznego zachowania. Dokumentuj daty, szczegóły zdarzeń, świadków oraz wszelkie komunikaty, które mogą służyć jako dowody. Zbieraj wszelkie maile, notatki czy inne dokumenty, które mogą potwierdzić twoje doświadczenia. Utrzymuj dokumentację w bezpiecznym i prywatnym miejscu, aby móc jej użyć, gdy zdecydujesz się podjąć działania.
• Szukanie wsparcia: porozmawiaj z zaufanymi kolegami, którzy mogą zaoferować wsparcie emocjonalne lub mają podobne doświadczenia. Możesz również skorzystać z pomocy zawodowej, takiej jak doradztwo lub coaching. Rozważ znalezienie mentora poza bezpośrednim środowiskiem pracy, ktoś kto może dać ci perspektywę i poradę. W niektórych przypadkach wsparcie psychologa lub coacha zawodowego może być nieocenione w zarządzaniu stresem i emocjami.
• Rozwój osobisty: skup się na rozwijaniu umiejętności, które mogą pomóc Ci lepiej radzić sobie w trudnych sytuacjach, np. asertywność, zarządzanie stresem, komunikacja bez przemocy czy negocjacje. Skup się na swoim rozwoju zawodowym i osobistym poza relacją z szefem, aby zwiększyć swoje poczucie wartości i niezależności. Buduj przyjaźnie wśród współpracowników i dbajcie o siebie wzajemnie.
• Zgłaszanie problemów: jeśli sytuacja wykracza poza twoje możliwości radzenia sobie z zachowaniami szefa lub narusza politykę firmy, rozważ zgłoszenie sprawy wyższemu kierownictwu lub działowi HR. Przedstaw HR dokładną dokumentację incydentów, aby ułatwić zrozumienie sytuacji i prowadź rozmowę merytorycznie i spokojnie. W ekstremalnych przypadkach, gdy zachowanie szefa stanowi naruszenie prawa, rozważ konsultację z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy.
• Ochrona zdrowia psychicznego: zadbaj o swoje zdrowie psychiczne, korzystając z technik relaksacyjnych, hobby, ćwiczeń fizycznych lub terapii, aby złagodzić stres wynikający z pracy.
• Plan awaryjny: jeśli sytuacja stanie się nieznośna rozważ stworzenie planu awaryjnego, który może obejmować np.: szukanie nowej pracy. To da ci poczucie kontroli nad własną sytuacją zawodową.
• Profesjonalna pomoc: w skrajnych przypadkach, kiedy toksyczność szefa przeradza się w mobbing lub inne nielegalne działania, warto rozważyć konsultację prawną, aby zrozumieć swoje prawa i opcje działania.

Zmierzenie się z toksycznym szefem może wydawać się wyzwaniem, lecz pamiętaj, że nie jesteś w tym sam. Po swoje stronie masz prawo i siłę, aby zadbać o swoje zdrowie psychiczne i rozwój zawodowy. Dbaj też o środowisko pracy, które cię wspiera i jest kluczowe dla twojego dobrostanu. Spraw, aby toksyczność w miejscu pracy nie zabierała energii i radości jaką masz z wykonywanych obowiązków, kontaktu z klientami czy budowaniu relacji z koleżankami i kolegami. Z pewnością twoja wartość znacznie przekracza granice biura, a praca nie określa ciebie, jest tylko wycinkiem twojego życia. Masz prawo do szacunku, wsparcia i pozytywnego środowiska pracy, które sprzyja wzrostowi i dobrostanowi. Wiara w siebie i swoje prawa to pierwszy krok do budowania zdrowszej kultury organizacyjnej, która szanuje i promuje dobrostan wszystkich pracowników. Pamiętaj, że twoja odwaga w stawianiu granic i dbanie o swoje potrzeby inspiruje innych i przyczynia się do tworzenia bardziej empatycznego i wspierającego miejsca pracy. Twoja siła i determinacja w obliczu trudności są źródłem inspiracji i zmiany dla innych. Zawsze masz wybór i ostatecznie to ty, ustalisz reguły współpracy. Trzymam mocno kciuki za dobry klimat w pracy i wiarę w swoje siły i autonomię.