Wychowanie przez niewrażliwych i nadmiernie wymagających rodziców

Jak wychowanie przez niewrażliwych i nadmiernie wymagających rodziców kształtuje nas jako pracowników i partnerów życiowych?

Dorastanie z rodzicami, którzy nie okazywali wystarczającej wrażliwości i mieli nadmierne wymagania, nie jest łatwym doświadczeniem. To środowisko kształtuje unikalne cechy charakteru, które wpływają na nasze dorosłe życie, m.in. w pracy, jak i w związkach.

Co na ten temat mówią badania?

Badania dotyczące wpływu wychowania przez niewrażliwych i wymagających rodziców na dorosłe życie osób są częścią szerszego obszaru badań w psychologii rozwojowej, biznesu i klinicznej. Z pewnością można przytoczyć kilka przykładowych badań i koncepcji teoretycznych, które dotyczą tego tematu. Teoria przywiązania Johna Bowlby’ego, który zasugerował, że wczesne relacje z opiekunami mają długotrwały wpływ na rozwój emocjonalny i interpersonalny. Dzieci, które dorastały z niewrażliwymi rodzicami, mogą rozwijać niebezpieczne lub unikające style przywiązania, co wpływa na ich przyszłe relacje i zdolność do radzenia sobie ze stresem. Z kolei badania nad rezylencją pokazują, że dzieci, które doświadczyły trudnych warunków wychowawczych, ale wykazują wysoki poziom odporności, mogą osiągać sukcesy i rozwijać zdrowe relacje w dorosłym życiu. Przykładem takiego badania jest praca Emmy Werner i Ruth Smith, które prowadziły długoterminowe badania na grupie dzieci z Kauai, śledząc ich rozwój od urodzenia do dorosłości. Warto też przytoczyć badania Flett i Hewitt, które wykazały, że perfekcjonizm, który często rozwija się wśród osób wychowanych przez wymagających rodziców, może prowadzić do szeregu problemów psychicznych, w tym depresji i lęku. Ich prace podkreślają związek między perfekcjonizmem a niewrażliwym, krytycznym stylem wychowania. Z kolei Narayan i in. (2017) wskazali, że dzieci, które doświadczyły odrzucenia emocjonalnego przez rodziców, wykazują wyższy poziom lęku, depresji i niższą samoocenę w dorosłym życiu.

Warto też pamiętać, że każdy człowiek jest inny i należy spojrzeć też na nasze życie z perspektywy psychologii różnić indywidualnych, gdzie wpływ wychowania jest jednym z elementów kształtowania się naszej osobowości, zachowań i postaw. Z pewnością nasze dorosłe życie zależy od wielu czynników, w tym innych doświadczeń życiowych, środowiska, cech indywidualnych czy naszej biologii.

Cechy osób dorosłych wychowanych w warunkach niskiej wrażliwości

Poniżej przedstawiam najczęściej występujące cechy osób dorosłych, które często rozwijają się u osób wychowanych w warunkach niskiej wrażliwości, braku wsparcia i wysokich wymagań, oraz ich wpływ na życie zawodowe i osobiste.

1. Odporność

Osoby te uczą się radzić sobie samodzielnie już od najmłodszych lat, co przekłada się na niezwykłą odporność. W pracy mogą być postrzegani jako niezłomni i wytrzymali, co jest cenną cechą, ale może również prowadzić do przeciążenia, ponieważ mogą mieć trudności z proszeniem o pomoc.

• Plusy: osoby odporne są zwykle bardziej wytrzymałe w obliczu stresu i przeciwności, mogą lepiej radzić sobie z wyzwaniami w pracy i osobistym życiu. Są one często postrzegane jako niezawodne i zdolne do pracy pod presją.
• Minusy: często unikają szukania wsparcia, co może prowadzić do wypalenia. Mogą też mieć trudności z wyrażaniem swoich potrzeb i emocji, co utrudnia budowanie bliskich relacji.

2. Trudności w wyrażaniu emocji

Nauczeni, że ich uczucia nie są ważne, mogą mieć problemy z otwartym komunikowaniem się o swoich emocjach. W pracy może to utrudniać budowanie bliskich zespołowych relacji, a w związkach może prowadzić do nieporozumień i braku bliskości emocjonalnej.

• Plusy: w pracy, taka kontrola emocji może być postrzegana jako profesjonalizm, szczególnie w sytuacjach wymagających obiektywizmu.
• Minusy: może to prowadzić do problemów w komunikacji i relacjach, zarówno zawodowych, jak i osobistych, gdyż inni mogą odbierać te osoby jako chłodne, wycofane lub niezainteresowane.

3. Nadmierna samodzielność

Silna niezależność jest atutem w radzeniu sobie z wyzwaniami, ale może również prowadzić do izolacji. W pracy tacy ludzie mogą być postrzegani jako samowystarczalni, ale mogą mieć trudności z delegowaniem zadań lub pracą zespołową.

• Plusy: niezależność może sprzyjać innowacyjności i zdolności do samodzielnego rozwiązywania problemów, co jest cenne w wielu środowiskach zawodowych.
• Minusy: może to jednak utrudniać pracę zespołową i budowanie relacji, ponieważ taka osoba może mieć problem z delegowaniem zadań, dzieleniem się obowiązkami lub zaufaniem innym.

4. Hiper świadomość emocji innych

Osoby wychowane w środowisku, gdzie musiały być świadome nastrojów rodziców, mogą mieć rozwiniętą zdolność do wyczuwania emocji innych. To może być przydatne w zrozumieniu i zarządzaniu zespołami, ale również może prowadzić do nadwrażliwości na zachowania i emocje innych osób.

• Plusy: ta zdolność może być atutem w negocjacjach, zarządzaniu zespołem i budowaniu relacji, ponieważ osoba jest bardziej wrażliwa na potrzeby i odczucia innych. Taka osoba jest dobrym obserwatorem i wyczuwa subtelne nastroje panujące podczas rozmów.
• Minusy: może to być wyczerpujące i prowadzić do nadmiernego stresu, jeśli osoba ciągle absorbuje i reaguje na emocje innych. Może to prowadzić również do silnej zależności od emocji innych osób.

5. Perfekcjonizm

Dążenie do perfekcji może być motywujące, ale też może prowadzić do niepotrzebnego stresu i poczucia niezadowolenia z siebie, zarówno w pracy, jak i w osobistym życiu.

• Plusy: wysokie standardy i dążenie do doskonałości mogą prowadzić do wyjątkowych osiągnięć zawodowych i osobistych.
• Minusy: perfekcjonizm często prowadzi do paraliżu decyzyjnego, prokrastynacji lub niezadowolenia z życia, gdy oczekiwania nie są spełniane. Nadmierne wymagania wobec siebie i innych mogą tez zaszkodzić naturalnym i pełnym ciepła relacjom w pracy czy związku. Osoby perfekcyjne stają się wtedy żandarmami i terrorystami zasad, norm i jakości.

6. Zaburzenia poczucia własnej wartości

Wątpliwość co do swojej wartości mogą prowadzić do problemów z samooceną w pracy i w relacjach i z pewnością taka osoba może czuć się małowartościowa i niedoceniana.

• Plusy: krytyczne spojrzenie na siebie plus ambicje i zaciętość mogą motywować do osobistego rozwoju i doskonalenia się. Chęć pracy nad sobą i rozwój osobisty.
• Minusy: często prowadzi do niskiej samooceny, co może utrudniać podejmowanie ryzyka, wycofanie się z projektów i zadań domowych. Obawa przed wyrażeniem własnej opinii, brak inicjatywy i podejmowania się nowych lub trudnych wyzwań.

7. Potrzeba walidacji

Ciągłe szukanie zewnętrznego potwierdzenia swojej wartości może wpłynąć na decyzje zawodowe i osobiste, prowadząc do zależności od opinii innych.

• Plusy: dążenie do uzyskania potwierdzenia może skłaniać do wysiłku w osiąganiu celów i utrzymywania wysokich standardów pracy. Spoglądanie na osoby znaczące i próba dorównania im. Szukanie aprobaty u innych poprzez własne osiągnięcia.
• Minusy: zbytnia zależność od opinii innych może ograniczać autonomię i prowadzić do niepewności w podejmowaniu decyzji. Wikłanie się w związki zależne i oddawanie własnej decyzyjności innych osobom. Zbytnie zaufania graniczące z naiwnością.

8. Umiejętność tworzenia głębokich relacji

Paradoksalnie, trudne dzieciństwo może sprzyjać rozwojowi zdolności do tworzenia głębokich, empatycznych połączeń z innymi, co może być atutem zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym. Często na pamiątkę swojego trudnego dzieciństwa chcemy w oporze przed tymi doświadczeniami stworzyć sobie dorosły, lepszy i bardziej przyjazny świat.

• Plusy: może prowadzić do budowania silnych, empatycznych relacji, opartych na trosce, wsparciu, zrozumieniu, otwartości, zaangażowaniu w drugiego człowieka.
• Minusy: może również skutkować przejmowaniem na siebie zbyt dużej odpowiedzialności za emocje innych, chęć niesienia nadmiernej pomocy i wsparcia innym, co jest z pewnością wyczerpujące.

9. Samokrytycyzm

Silna samokrytyka, będąca wynikiem niewystarczającego wsparcia emocjonalnego w dzieciństwie, może prowadzić do problemów z pewnością siebie w życiu zawodowym i osobistym.

• Plusy: może być motywujący i skłaniać do ciągłego doskonalenia się. Ciągły głód niedoskonałości napędza ambicje i samorozwój. Osoby takie mogą być ambitne i pełne zapału w pracy i w związku.
• Minusy: druga strona medalu to identyfikacja ze swoimi braki, gdzie zbyt surowy samokrytycyzm może prowadzić do negatywnego dialogu wewnętrznego, obniżając samoocenę i zdolność do cieszenia się sukcesami.

10. Strach przed bliskością

Doświadczenie braku emocjonalnej bliskości z rodzicami może prowadzić do obaw przed intymnością i bliskością w związkach dorosłych i ograniczone zaufanie do innych w pracy.

• Plusy: może chronić osobę przed potencjalnymi ranami emocjonalnymi. Taka osoba jest ostrożna i zdystansowana. Budując związki jest pragmatyczna i działa z rozwagą.
• Minusy: utrudnia tworzenie bliskich, zaufanych relacji, zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym.

11. Silna niezależność w podejmowaniu decyzji

Czasami wzmacniamy zachowania rodziców wymagających i stajemy się dyrektywni i równie wymagający. Osoby z takich domów mogą posiadać silną niezależność i potrzebę stanowienia o sobie i dyrygowania innym osobom jak mają żyć. Czasami ta cecha może być postrzegana jako atut w środowisku zawodowym, może również utrudniać współpracę i budowanie zaufania w zespołach i związkach.

• Plusy: sprzyja samodzielności i pewności siebie w podejmowaniu ważnych decyzji. Jest świadoma swoich celów i jasno precyzuje własne oczekiwania wobec siebie i innych.
• Minusy: Nie szanuje zdania innych, jest zbyt dyrektywna i wymagająca. Może prowadzić do izolacji i braku współpracy, co w niektórych środowiskach zawodowych i osobistych może być przeszkodą.

Rozumienie tych dynamik może pomóc osobom, które dorastały w takim środowisku, lepiej radzić sobie z wyzwaniami i wykorzystać swoje unikalne cechy w pozytywny sposób.

Wymagający rodzice a kształtowanie osobowości

W artykule przedstawiono, jak dorastanie z niewrażliwymi i wymagającymi rodzicami może kształtować osobowość i zachowania w dorosłym życiu, szczególnie w kontekście pracy i relacji międzyludzkich. Zidentyfikowano 11 kluczowych cech, które często rozwijają się u osób wychowanych w takich środowiskach, wraz z ich plusami i minusami, pokazując złożony wpływ wczesnych doświadczeń na życie dorosłe. Teraz to Ty możesz zbudować swoją świadomość i zastanowić się co chciałbyś a może co warto zmienić w swoim postępowaniu wobec siebie, partnera czy w pracy.  Trzymam mocno kciuki za Twój rozwój i dobrostan. Dobrego dnia.