Spotykasz czarującego, uprzejmego, inteligentnego i pewnego siebie człowieka. Serdeczny, uczynny, skoncentrowany na tobie, masz poczucie, że rozumiecie się bez słów. Robi wrażenie? Z pewnością wielu ludziom zaimponuje taka osoba.  Mogłoby się wydawać doskonały partner do związku. Jednak z  biegiem czasu poznajesz go bliżej i zauważasz, że między tobą a tą osobą zaczyna coś „zgrzytać”. Niby ten sam człowiek ale jakby inny klimat relacji. Jego miłe słowa zaczynają mieć inny wydźwięk. Po każdej rozmowie czujesz się rozbity wewnętrznie, osłabiony, mniej wartościowy i wpadasz w kompleksy. Czyżbyś stworzył relację z ukrytym narcyzem?

Ukryty narcyz w komunikacji

Ukryty narcyz w komunikacji z tobą pozostawia cię z wątpliwościami, dwuznacznościami. Ukryty narcyz absolutnie nie musi być agresywny, głośny czy niezrównoważony. Na początku znajomości może manipulować subtelnie i delikatnie. Ważne jest jednak, abyś wykrył to szybko, w przeciwnym razie możesz uwikłać się w znajomość, która z pewnością nie będzie tobie służyć a na pewno zostawi w twojej psychice traumę.

Jak rozpoznać te subtelne komunikaty? Dzisiaj przedstawię ci jedenaście zestawów, zwrotów powszechnie używanych przez ukrytych narcyzów.

1) „Tylko żartowałem.”, „Nie znasz się na żartach?”, „To był tylko żarcik.”

Jeżeli osoba z którą jesteś uszczypliwie skomentuje twoje zachowanie, decyzję, wygląd, efekty twojej pracy, itp., a następnie doda: „to był żart” lub „żartowałem”, to zwróć na to uwagę, ponieważ jest to klasyczny przykład manipulacji pasywno-agresywnej. Ukryci narcyzi w bezpieczny dla siebie sposób używają humoru jako przykrywki dla krytyki. Jest to doskonały sposób na umniejszanie i poniżanie osób, a wszystko to przy jednoczesnym utrzymywaniu wizerunku niewinności. Gdybyś zezłościł się lub obraził się, to narcyz od razu przechodzi do kolejnej strategii, oskarża cię o przesadną reakcję. Możesz wtedy usłyszeć: „No co ty, na żartach się nie znasz?” lub „nic nie można ci powiedzieć, weź, wyluzuj” lub „może trochę dystansu do siebie”.

W żartach zachowujemy równowagę, tzn. żart uznajemy, że jest śmieszny tylko wtedy, gdy wszyscy się śmieją. Jeżeli, ktoś konsekwentnie żartuje z ciebie, twoich zachowań, a to sprawia, że jest to, twoim kosztem, to z pewnością nie jest to żart – to subtelna forma manipulacji i przemocy.

2) „Jesteś zbyt wrażliwy.”, „Jesteś bardzo delikatny.”, „A co ty taki wrażliwy? Musisz mieć twardą skórę.”

Opowiadasz swoim bliskim o tym jak przebiegała twoja ostatnia rozmowa z szefem i wspominasz o tym jak się czułeś w trakcie tych rozmów, mówisz o emocjach i swoich myślach. Wspominasz, że poczułeś się rozczarowany, zwiedziony i trochę smutny. W odpowiedzi od jednej z osób bliskich słyszysz: „oj, jesteś zbyt wrażliwy, nie przesadzaj”.

Z pewnością ten zwrot jest klasycznym posunięciem w podręczniku ukrytego narcyza. Etykietując Cię jako „zbyt wrażliwego”, nie tylko lekceważy twoje uczucia. To subtelny sposób na przekierowanie uwagi i powiedzenie, że problemem nie jest zachowanie szefa, ale twoja nadmierna reakcja.

Po takiej reakcji, osoba może poczuć się winna, że coś jest z nią nie tak. Jednak Twoje emocje są ważne i wyrażanie ich nie czyni Cię słabym ani nadmiernie wrażliwym. To z pewnością czyni cię człowiekiem.

3) „To przypomina mi czas, kiedy odnosiłem sukcesy.”, „Tak, ja też tak miałem, opowiem Ci, gdy byłem…”, „Ok. Super, świetnie. Ja też tego doświadczyłem.”

Jesteś dumny, zadowolony. Osiągnąłeś coś na co ciężko pracowałeś. Przychodzisz do domu i dzielisz się tym ze swoim partnerem. Po twojej opowieści, słyszysz: „Ciekawe, super, gratuluję. Ja pamiętam, jak byłem w takiej sytuacji i też osiągnąłem…” W tym miejscu pojawia się przekierowanie uwagi, a narracja skupiona jest na ukrytym narcyzie. Ta subtelna manipulacja służy dwóm głównym celom. Pomniejsza twoje doświadczenie lub osiągnięcia i kieruje uwagę, podziw z powrotem do narcyza. Takie uzupełnianie twojej wypowiedzi, przechwałkami narcyza jest pozornie pokorne, jednak to on chce prześcignąć i wygrać z tobą sukcesami.

4) „Powinieneś był zrobić…”, „Przecież jesteś mądrą osobą i z pewnością powinieneś wiedzieć jak postąpić.”, „Najlepiej trzeba było tak do tego podejść.”

Niby komplement o twojej mądrości, a jednak podtekst jest zabarwiony negatywnie. Narcyzi używają tego, aby subtelnie krytykować decyzje i działania, jednocześnie pozycjonując się jako mądrzejsi lub posiadający większą wiedzę. To sposób na podważenie twoich wyborów i zaszczepienie wątpliwości co do słuszności twego osądu. Z pewnością „mądre” porady po fakcie są raczej znęcaniem się psychicznym niż wyciagnięciem pomocnej dłoni. W trudnych momentach potrzebujesz bardziej wsparcia i zrozumienia, niż wytykania błędów.

Jeśli usłyszysz to zdanie, poświęć chwilę na rozważenie, czy ta informacja zwrotna jest konstruktywna, czy też po prostu wykorzystywana do podważenia twojej pewności siebie.

5) „Kiedyś też tak myślałem.”, „Też tak miałem.”, „Nic nowego, to wszystko przeżyłem.”

Wyrażenie „Kiedyś też tak myślałem” to subtelna forma pomniejszenia twojego doświadczenia i twojej mądrości. Subtelny narcyz sugeruje, że twoje doświadczenie jest jeszcze w powijakach a on sam znajduje się o wiele dalej w swoim rozwoju. To sposób na powiedzenie, że twoje poglądy są niedojrzałe i że potrzebujesz sporo czasu aby dojrzeć do poziomu mądrości narcyza.

Bądź też uważny, ponieważ narcyz bardzo często ubarwia swoje opowieści lub kłamie. Gdy słyszysz o jego przechwałkach istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie jest to prawda.

manipulacja

Ukryty narcyz w komunikacji

Zwroty używane przez osoby narcystyczne

6) „Nie zrozumiesz, to jest trudne.”, „To jest zbyt skomplikowane”, „Sprawa jest złożona, nie zrozumiałbyś.”

„Nie zrozumiałbyś” używany zwrot przez ukrytego narcyza jako forma wykluczenia. Narcyz pozycjonuje się jako lepszy lub bardziej oświecony, co sugeruje, że brakuje ci zdolności lub masz małe zasoby intelektualne, aby zrozumieć, o czym on mówi. Wtórnie Narcyz dystansuje cię od tematu i utrzymuję kontrolę nad tobą. Pamiętaj, że sprawy trudne to jedna kwestia a umiejętność wyjaśniania spraw trudnych w prosty sposób to druga strona medalu.

7) „Ja tylko próbuję ci pomóc.”, „Ja tylko chciałem Ci pomóc.”, „To wszystko dla twojego dobra.”, „Nie traktuj mnie jak wroga ja chcę pomóc.”

Ile razy spotkałeś się z praktyką pomocy na siłę. Ktoś proponuje ci pomoc, której ty nie oczekujesz, ani też o nią nie prosisz. Osoba wciska się z tą pomocą, a gdy ty grzecznie dziękujesz lub rezygnujesz z niej, słyszysz: „ja tylko chciałem ci pomóc”. Kiedy zapewniasz, że poradzisz sobie lub wiesz jaką decyzję podjąć, słyszysz w odpowiedzi: „Próbuję ci tylko pomóc, ja sam to przechodziłem”. Łatwo wtedy wpaść w myślenie typu: „nie doceniam jego troski”, „powinienem wziąć tę pomoc.”

Chęć pomocy lub precyzyjniej narzucenia swojej pomocy przez ukrytego narcyza jest sposobem na zamaskowanie apodyktycznego lub kontrolującego zachowania. W konfrontacji z twoim brakiem zgody na pomoc, narcyz pozycjonuje się na niosącego pomoc dobrego człowieka, a ciebie stawia w roli niewdzięcznego i niegrzecznego egoistę.

Pamiętaj, że prawdziwa pomoc, szanuje granice i pojawia się zgodnie z twoją potrzebą i wyrażeniem zgody. Jeżeli nie jesteś gotowy na pomoc to inni powinni to uszanować. No chyba, że jesteś nieświadomy i zagrażasz swemu życiu lub życiu i zdroju innych, wtedy powinni ci pomóc bez względu na okoliczności.

8) „W końcu to zobaczyłeś…”, „i kto miał rację?”, „Jak zawsze wyszło na moje.”, „Sprawdziło się, nie trzeba było długo czekać.”

Wyrażenia te mają na celu podważenie twojej zdolności intelektualnej. Jest poszukiwaniem wyrównania rachunków i pokazania, że przegrałeś a narcyz wygrał. Pozycjonuje narcyza jako mądrzejszego lub bardziej doświadczonego, sugerując, że twoje zrozumienie ostatecznie zrówna się z jego zrozumieniem, unieważniając twoją obecną perspektywę.

Warto zaznaczyć, że poglądy zmieniają się i nie zawsze muszą przebiegać równolegle, zdarza się, że zbiegają się we wspólne wnioski lub oddalają się od siebie. Naturalny stan rzeczy.

9) „Nie pamiętam.”, „Nic mi nie mówiłaś.” „Pierwszy raz o tym słyszę.” Czyli wygodne zaniki pamięci.

Gdy tylko sytuacja staje się niewygodna lub niekorzystna dla nich, gotowi są użyć jednego z trzech magicznych zdań: „Nie pamiętam.”, „Nic mi nie mówiłaś.” lub „Pierwszy raz o tym słyszę.” To takie swoiste kurtyny dymne, które pozwalają im uniknąć odpowiedzialności czy konfrontacji. Manipulator uwielbia wygodnie zapominać o rzeczach, które nie przynoszą mu korzyści. To narzędzie służy do utrzymania kontroli nad sytuacją, eliminując nieprzyjemne fakty czy zobowiązania. To także forma manipulacji emocjonalnej, gdy osoba ta sugeruje, że jest nieświadoma pewnych faktów, aby uniknąć dyskusji czy rozliczenia.

Następnie mają tendencję do selektywnego zapamiętywania zdarzeń! Jeśli coś może przyczynić się do ich celów czy zysków, nagłe ożywienie pamięci staje się normą. Wtedy manipulator staje się niezwykle dociekliwy i skrupulatny w zapamiętywaniu szczegółów. Często żąda, abyś też o tym pamiętał! Manipulatorzy nie wahają się przypominać tobie o tym, o czym zapomniałeś. Wykorzystują tę technikę, aby narzucić swoją narrację i manipulować percepcją innych osób. Pamiętaj, że nie musisz wszystkiego pamiętać.

10) „Po prostu tego nie rozumiesz”, „Nie wiesz o co chodzi.”, „To nie dla Ciebie”

Gdy spotykasz się z tym zwrotem, zwłaszcza w sytuacjach, w których jesteś przekonany, że rozumiesz daną kwestię, warto zastanowić się, czy nie jest ono używane w celu osłabienia Twojej wypowiedzi czy zepchnięcia cię na margines dyskusji. Zdrowe i owocne dyskusje wymagają wzajemnego szacunku i gotowości do rozważenia różnych punktów widzenia. Użycie frazy „Nie rozumiesz” jako automatycznej odpowiedzi może prowadzić do zablokowania dialogu, zamiast pobudzać do wymiany poglądów i poszukiwania wspólnego zrozumienia. Ważne jest, abyś ufał swojej wiedzy i spostrzeżeniom.

Dlatego też, gdy usłyszysz to stwierdzenie, zamiast się zrażać, zastanów się, czy druga strona jest otwarta na dialog czy raczej próbuje narzucić swoją perspektywę. Staraj się utrzymać spokojny ton i kontynuuj rozmowę w duchu wzajemnego zrozumienia, zamiast wpadać w pułapkę konfrontacji.

11) „Jesteś mi coś winien.”, „Powinnaś być wdzięczna.” „Inni na twoim miejscu byliby szczęśliwi i wdzięczni.” – Pułapki Transakcyjnej Miłości i Hojności.

Jedną z perfidnych taktyk stosowanych przez manipulatorów jest używanie stwierdzenia „Jesteś mi coś winien”. Osoba manipulująca często zaczyna od wykazania się szczodrością lub bezinteresownością, wykonując dla nas coś miłego czy poświęcając swój czas. Mogłoby się wydawać, że jest to altruistyczny gest, ale pułapka ukrywa się w kuluarach transakcyjnej hojności. Po upływie kilku dni pojawia się pytanie, które zmienia kontekst całej sytuacji: „No cóż, pomyślałem… mam do ciebie prośbę, przydałaby mi się twoja pomoc w…”. To pytanie, pozornie niewinne, w rzeczywistości stawia rozmówcę w pozycji dłużnika, tworząc niemal transakcję. W zamian za wcześniejszą przysługę, manipulator oczekuje teraz odwrotnej usługi. Niebezpieczeństwo tkwi w tym, że to nie jest prośba, lecz żądanie. Manipulatorzy decydują także o charakterze i wielkości przysługi, którą ich zdaniem jesteśmy im winni. Zamiast uczucia wdzięczności, zaczynamy odczuwać presję i obowiązek. To subtelna forma manipulacji, która może prowadzić do zakłócenia równowagi w relacjach oraz naruszania granic indywidualnej autonomii. Warto być czujnym na tego rodzaju pułapki i utrzymywać zdrową równowagę między hojnością a oczekiwaniami.

Dodatkowo zwróć uwagę na następujące zachowania narcystyczne

  • Negowanie

Negowanie, wprowadzone kilkadziesiąt lat temu, to sztuczka wykorzystywana w dziedzinie męskiego uwodzenia. Polega na połączeniu komplementu z subtelnie znieważającym stwierdzeniem. Choć może wydawać się niewinne, to narzędzie utrzymuje cię na nierównym podłożu, zwłaszcza w obecności świadków. Manipulatorzy sprawiają, że poczujesz się dobrze, by następnie zaskoczyć cię potężnym ciosem, trzymając cię w niepewności.

  • Izolowanie

Manipulatorzy doskonale wiedzą, że osoba odizolowana jest bardziej podatna na ich wpływ. Dlatego subtelnie osłabiają innych w twoim życiu, rzucając cień wątpliwości na relacje z rodziną, przyjaciółmi czy współpracownikami. Cel? Wykluczyć innych z twojego wsparcia, pozostawiając manipulatora jako jedynego „przyjaciela”.

  • Manipulacja nastrojem

Manipulatorzy bawią się twoimi emocjami, często poruszając tematy, które wprowadzają cię w negatywne emocje. Po wyprowadzeniu ciebie z równowagi, wchodzą w role ratownika lub moralizatora. Gry emocjonalne, takie jak wzbudzanie zazdrości czy zatajanie informacji, to kolejne subtelne techniki manipulacyjne.

  • Chłód emocjonalny. „Zimne ramie”

Manipulator pozostaje pozornie normalny, ale jednocześnie staje się bardziej wycofany, chłodny, obojętny i wycofany. Pytany o to, co się dzieje, mówi, że wszystko jest w porządku, co sprawia, że zaczynasz wątpić w swoje odczucia. Zimne ramię działa subtelnie, ale efektywnie, wprowadzając dezorientację i niepewność.

  • Udawanie bezradności

Manipulatorzy nagminnie udają bezradność, zwłaszcza gdy chcą czułości, pożyczki pieniędzy lub chcą sprawić, abyś walczył o związek. To forma pozornej bezbronności, której celem jest uzyskanie od ciebie tego, czego chcą, wykorzystując twoją życzliwość.

  • Łowienie na litość

Manipulatorzy często odgrywają rolę ofiary, podczas gdy subtelnie wplatają opowieści o swoim nieszczęściu w pozornie zwyczajne rozmowy. To podstępne narzędzie, aby zdobyć litość i kontrolę nad sytuacją.

  • Podwójne wiązanie

Podwójne wiązanie to technika manipulacyjna, która stawia cię w pozycji, gdzie musisz wybrać między dwoma opcjami, z których obie są nieprzyjemne. Manipulator fałszywie ogranicza twoje możliwości, pozostawiając wrażenie, że nie masz wyjścia, co ułatwia mu osiągnięcie zamierzonego celu.

  • Fałszywe bezpieczeństwo

Manipulatorzy udają rolę „dobrego policjanta”, sprawiając, że czujesz, że możesz im zaufać. Gdy ujawnisz swoje słabości, wykorzystują to przeciwko tobie, zdobywając przewagę. Czasem stosują też fałszywe oskarżenia, aby wprowadzić cię w defensywną pozycję.

  • Fałszywe oskarżenia

Fałszywe oskarżenia to forma projekcji, gdzie manipulator oskarża cię o coś, co sam robi (lub planuje zrobić). Stawiając cię w obronnym położeniu, manipulator podkopuje twoje zaufanie i sprawia, że zaczynasz się zastanawiać nad własnymi działaniami.

  • Sztuczna pilność

Manipulatorzy wykorzystują presję czasu, nawet jeśli sytuacja nie jest pilna. Tworząc fałszywe kryzysy, starają się zmusić cię do podjęcia pochopnych decyzji, byle tylko zyskać kontrolę nad sytuacją.

Jak rozpoznać techniki narcyza?

Bądź uważny i szybko rozpoznaj subtelne techniki ukrytego narcyza. Zaufaj swojemu intelektowi, doświadczeniu, uczuciom oraz osądowi. Ukryci narcyzi sprytnie będą posługiwali się wyżej wymienionymi zwrotami, aby podważyć twoją pewność siebie i uwikłać cię w zależną relację. Ochrona przed tego rodzaju wpływem wymaga świadomości, zaufania do siebie i utrzymywania zdrowych granic. Manipulatorzy stale doskonalą swoje metody, ale bycie czujnym na subtelne sztuczki umysłu pozwoli zawsze być krok przed tymi, którzy dążą do osiągnięcia swoich, często nieetycznych intencji. Warto być gotowym na wykrywanie tych przebiegłych technik, aby zachować pełną kontrolę nad własnym życiem. Słuchaj siebie i postępuj mądrze. Trzymam kciuki za ochronę twoich granic, szczęśliwe i zdrowe związki z innymi.