Dialog Motywujący dla Powiatowych Urzędów Pracy

Dialog Motywujący – Sztuka Budowania Wewnętrznej i Trwałej Motywacji.

Dialog Motywujący (DM) to specyficzna metoda komunikacji, której głównym celem jest pomaganie osobom w przezwyciężeniu ambiwalencji wobec zmiany i umacnianie wewnętrznej motywacji do podjęcia działań. Korzenie metody sięgają różnych gałęzi psychologii i terapii, łącząc w sobie elementy podejścia humanistycznego, terapii systemowej, terapii poznawczo-behawioralnej, psychologii inspiracji oraz motywacji. Za twórców tej metody uznawani są prof. William Miller i prof. Stephen Rollnick.

Dialog Motywujący opisuje się następująco:

• „Dialog Motywujący to oparty o współpracę styl prowadzenia rozmowy, służący umocnieniu u osoby jej własnej motywacji i zobowiązania do zmiany.”
• „Dialog Motywujący to skoncentrowany na osobie sposób pomagania w odniesieniu do powszechnego problemu ambiwalencji wobec zmiany.”
• „Dialog Motywujący to oparty na współpracy, zorientowany na cel, sposób komunikowania się, zwracający szczególną uwagę na język zmiany. Ma on w zamierzeniu umocnić motywację i zobowiązanie do osiągnięcia konkretnego celu przez wydobycie oraz zbudowanie u osoby jej własnych powodów do zmiany w atmosferze akceptacji i współczucia.”

Jaki Jest Cel i Zastosowanie Dialogu Motywującego?

Dialog Motywujący koncentruje się na budowaniu zaangażowania osoby w procesie zmiany. Jest skuteczny zwłaszcza w obszarach trudnych, złożonych problemów, takich jak ryzykowne zachowania czy problemy związane z zdrowiem. Znajduje on zastosowanie w rehabilitacji psychologicznej, prewencji w leczeniu różnych dolegliwości czy w trakcie rehabilitacji osób z urazami czy chorobami narządów ruchu. Doskonale sprawdza się w pracy z osobami bezrobotnymi z wyuczoną bezradnością lub w długotrwałym bezrobociu. Kluczową cechą DM jest zdolność do przekształcania motywacji zewnętrznej w wewnętrzną motywację do zmiany. Ta metoda skutecznie działa nawet w przypadku osób, które są oporne wobec zmian.

W DM nie podąża się za jednym sztywnym planem. Docenia się indywidualne potrzeby rozmówcy, pomagając mu rozpoznać i rozwijać własne plany działania. Wymaga to dużej otwartości i elastyczności od osoby prowadzącej rozmowę.

Jak Można Scharakteryzować Metodologię Dialogu Motywującego?

DM opiera się na specyficznym systemie metod i działań, który pozwala skrócić czas potrzebny na rozmowę i maksymalnie wzmocnić zaangażowanie rozmówcy. Celem jest wywołanie szybkiej, wewnętrznie motywowanej zmiany. Co pozwala na zastosowanie tej metody w wielu obszarach zawodowych, a szczególnie tam, gdzie nie mamy dużo czasu na pogłębioną rozmowę i dyskusję o problemach. W przypadku pośredników pracy i doradców klienta w PUP, gdzie rozmowa trwa około 10 minut można w doskonały sposób wykorzystać metodę Dialogu Motywującego.

Jest to metoda szczególnie skuteczna w przypadku tzw. „trudnych” rozmówców, którzy w przeszłości byli oporni wobec interwencji i wykazywali niechęć. DM komunikuje troskę i szacunek, rzadko wywołując opór u rozmówcy. Głównym założeniem jest Dialogu Motywującego jest wzmocnienie u osoby jej własnej motywacji do zmiany. Chodzi o to, aby osoba, która staje w obliczu decyzji o zmianie, była w stanie samodzielnie dostrzec korzyści z tej zmiany i przekonać się do jej wprowadzenia. Kluczowe aspekty tej metody to:

• Rozpoznanie i zrozumienie ambiwalencji: ambiwalencja, czyli równoczesne występowanie argumentów za i przeciw zmianie, jest jednym z głównych przeszkód w osiągnięciu zamierzonych celów. Często, mimo dostrzegania korzyści, ludzie poddają się wewnętrznemu oporowi, obawom czy wygodzie, które skutecznie blokują ich przed działaniem.
• Antycypacja trudności: Dialog Motywujący zakłada, że zmiana staje się bardziej prawdopodobna, gdy osoba zaczyna odczuwać dyskomfort związany z napięciem towarzyszącym ambiwalencji. Odczucie tego dyskomfortu może stać się bodźcem do działania.
• Wywoływanie języka zmiany, poprzez prowadzenie rozmowy w odpowiedni sposób, specjalista Dialogu Motywującego dąży do wydobycia z osoby „języka zmiany”. Chodzi o to, aby osoba zaczęła sama wyrażać pragnienia, zdolności, powody i potrzeby związane ze zmianą. Wypowiadanie na głos takich stwierdzeń potęguje motywację do działania.
• Wsparcie w samodzielnej refleksji: ważne jest, aby osoba, która przeżywa ambiwalencję, sama dochodziła do wniosków dotyczących zmiany. Wspierające, otwarte pytania ze strony specjalisty DM mogą skłonić rozmówcę do głębszej refleksji nad swoją sytuacją i potrzebą zmiany.
• Przewidywanie przyszłej zmiany: jak wykazały badania, przewaga języka zmiany w rozmowie pozwala przewidzieć prawdopodobieństwo rzeczywistej zmiany zachowania w przyszłości.

W skrócie, Dialog Motywujący skupia się na budowaniu wewnętrznej motywacji do zmiany, rozpoznawaniu ambiwalencji i przekształcaniu jej w działanie poprzez wspieranie osoby w samodzielnym dochodzeniu do wniosków i formułowaniu argumentów za zmianą.

Na jakich zasadach opiera się Dialog Motywujący? Jaki jest jego DUCH?  

Dialog Motywujący, jak wskazują jego twórcy, opiera się na pewnych kluczowych zasadach, które definiują styl i ton tej metody. Cztery główne zasady prowadzenia Dialogu Motywującego to:

• Akceptacja, polega na szacunku dla wartości, wyborów i uczuć drugiej osoby. Terapeuta czy doradca, który stosuje Dialog Motywujący, nie ocenia ani nie krytykuje, ale stara się zrozumieć perspektywę klienta, doceniając jego indywidualność i skupiając się na jego mocnych stronach. Zrozumienie i akceptacja sytuacji klienta są kluczem do budowania zaufania i otwartego dialogu.
• Wywoływanie, wydobywanie. Terapeuta stara się pomóc osobie w wydobyciu wewnętrznych zasobów, które mogą wspierać zmianę. Wierzy się, że wiele z tego, co jest potrzebne do zmiany, już istnieje w samej osobie – chodzi o to, aby to zidentyfikować i wzmocnić. Obejmuje to identyfikowanie i wzmacnianie wewnętrznej motywacji do zmiany.
• Współczucie, troska. W Dialogu Motywującym, potrzeby osoby są stawiane na pierwszym miejscu. Terapeuta wykazuje empatię, starając się głęboko rozumieć i wspierać osobę w jej doświadczeniach i uczuciach. Jest to aktywne wsparcie w dążeniu do osiągnięcia osobistego celu.
• Współpraca – Metoda ta zakłada, że rozmowa i proces zmiany są wynikiem partnerskiej współpracy, a nie jednostronnej dyrektywy. Terapeuta i klient współpracują jako równi partnerzy, aby osiągnąć wspólne cele. Dialog motywacyjny unika konfrontacji, nakazów czy przymuszania, zamiast tego stawia na współpracę i otwarty dialog.

Metafora tańca dobrze oddaje charakter Dialogu Motywującego – w tańcu dwa ciała poruszają się razem w harmonii, każde dostosowując się do ruchów drugiego, zamiast walczyć ze sobą, jak to ma miejsce w zapasach. W takim podejściu obie strony są aktywnymi uczestnikami, pracującymi razem nad celem i we wspólnym rytmie.

Jakie narzędzia i umiejętności potrzebne są do prowadzenia Dialogu Motywującego?

• Odzwierciedlające słuchanie: polega to na aktywnym słuchaniu tego, co mówi rozmówca i odzwierciedlaniu treści, emocji, części wypowiedzi w sposób, który pozwala osobie zrozumieć własne myśli i uczucia. Jest to kluczowe narzędzie w DM, które pomaga budować zaufanie i rozumienie.
• Zadawanie otwartych pytań: otwarte pytania nie sugerują konkretnych odpowiedzi, co pozwala rozmówcy swobodnie wyrażać swoje myśli i uczucia. Są one kluczowe, aby zachęcić osobę do refleksji nad własną sytuacją i motywacją do zmiany.
• Afirmacja, dowartościowanie: polega na uznanie i docenieniu osiągnięć, starań i pozytywnych cech osoby. To ważne narzędzie, które buduje poczucie własnej wartości rozmówcy i wzmacnia jego wewnętrzną motywację.
• Podsumowanie: podczas rozmowy terapeuta systematycznie podsumowuje główne punkty i myśli osoby, pomagając jej zorganizować myśli i zobaczyć całość swojej sytuacji.
• WDW (Wydobądź – Dostarcz – Wydobądź) – technika na nieinwazyjne, delikatne ukierunkowanie rozwiązań, z zachowaniem pełnego szacunku i sprawczości dla perspektywy klienta.

Dialog Motywujący jest skontrastowany z bardziej dyrektywnymi i perswazyjnymi metodami. Jest to podejście oparte na szacunku, empatii i współpracy, które skupia się na pomocy osobie w zrozumieniu własnej motywacji i pragnienia zmiany. Dlatego umiejętności te są niezbędne dla każdego, kto chce stosować Dialog Motywujący w praktyce. Dobre wdrożenie tych umiejętności pozwala na skuteczną rozmowę i wspieranie osoby w podejmowaniu decyzji dotyczących zmiany.

Dialog Motywujący w Powiatowych Urzędach Pracy.

Osobiście mam przyjemność wprowadzać Dialog Motywujący do Powiatowych i Wojewódzkich Urzędów Pracy w Polsce, przygoda trwa prawie od 14 lat. Zebrałem bogate doświadczenia pracując z doradcami zawodowymi, pośrednikami pracy, pracownikami ewidencji, pracownikami rynku pracy, kierownikami i dyrektorami, i wieloma innymi specjalistami. Dialog Motywujący, choć początkowo był związany z terapią uzależnień, ma szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach, w tym w doradztwie zawodowym i wspieraniu osób bezrobotnych. Dla doradców klienta w Powiatowych Urzędach Pracy (PUP) jest on cennym narzędziem, które może pomóc w radzeniu sobie z trudnościami, na jakie napotykają podczas pracy z określonymi klientami.

Dlaczego Dialog Motywujący jest przydatny dla doradców klienta PUP?

• Zrozumienie klienta: pomaga zrozumieć powody oporu klienta, jego obawy, wątpliwości i przeszkody, które stoją na drodze do zmiany.
• Wspieranie autonomii: dialog motywacyjny honoruje autonomię klienta, co może pomóc w zwiększeniu zaangażowania w proces szukania pracy.
• Praca nad ambiwalencją: dzięki Dialogowi Motywującemu doradca może pomóc klientowi w zrozumieniu jego sprzecznych uczuć i przemyśleniach w kwestii pracy, co może prowadzić do bardziej świadomych decyzji.
• Budowanie motywacji: skupienie się na wewnętrznych powodach zmiany, a nie tylko na zewnętrznych naciskach, może pomóc w budowaniu trwałej motywacji do działania.
• Przywrócenie wiary w siebie: pomoc klientom w odkrywaniu i przypominaniu sobie o ich mocnych stronach i sukcesach może wzmacniać ich wiarę we własne możliwości.

Klienci stanowiący wyzwanie dla pracowników PUP i w jaki sposób Dialog Motywujący może pomóc w aktywizacji osób bezrobotnych?

• Klienci nieaktywni i bierni: Dialog Motywujący może pomóc w odkryciu wewnętrznych powodów do zmiany, zamiast polegania tylko na zewnętrznych bodźcach.
• Klienci niezdecydowani: pomoc w zrozumieniu ambiwalencji i sprzecznych uczuć wobec pracy może prowadzić do podjęcia bardziej świadomych decyzji.
• Klienci z niską samooceną: skoncentrowanie się na mocnych stronach i sukcesach klienta może wzmacniać jego wiarę we własne możliwości.
• Klienci koncentrujący się na trudnościach: pomoc w identyfikacji realnych przeszkód, a następnie pracowanie nad strategiami ich pokonywania.
• Klienci roszczeniowi: Dialog Motywujący może pomóc w zrozumieniu oczekiwań klienta i współpracy w celu znalezienia rozwiązań, które są korzystne dla obu stron.

Dialog Motywacyjny to potężne narzędzie dla doradców w PUP, które może pomóc w budowaniu mostu pomiędzy doradcą a klientem, zwłaszcza tymi, którzy stawiają czoła trudnościom w procesie szukania pracy. Pomaga ono w zrozumieniu motywacji klienta, wzmocnieniu jego zaangażowania i wsparciu w dążeniu do zmiany.

Warto zapoznać się ze schematem Prochaska i DiClemente: Cykl zmiany.

Model zmiany postawiony przez Prochaskę i DiClemente jest jednym z najbardziej wpływowych i szeroko stosowanych modeli w dziedzinie psychologii zdrowia, terapii i doradztwa. Cykl zmiany, jak to jest często nazywane, oferuje strukturalne spojrzenie na proces zmiany zachowania, rozumianej jako dynamiczna i niezmiennie ewoluująca podróż.

Podstawy modelu

Model Prochaski i DiClemente został pierwotnie opracowany w kontekście prób rzucania palenia, ale został później zastosowany do wielu innych zachowań, takich jak nadużywanie substancji, nadmierne jedzenie czy brak aktywności fizycznej. Model skupia się na tym, że zmiana zachowania nie jest zdarzeniem jednorazowym, ale raczej procesem, który zachodzi w czasie i przez różne etapy.

Etapy zmiany

• Nieświadomość (Prekontemplacja): w tym etapie osoby nie zdają sobie sprawy z problemu. Mogą zaprzeczać, że mają problem lub po prostu nie być świadome negatywnych konsekwencji swojego zachowania.
• Kontemplacja: osoby zaczynają zdawać sobie sprawę z problemu i rozważają możliwość zmiany. Chociaż nie podjęły jeszcze działań, zaczynają rozważać „za” i „przeciw” zmianie.
• Przygotowanie/Planowanie: w tym etapie ludzie zaczynają planować konkretne działania w celu wprowadzenia zmiany. Mogą na przykład zdecydować się na zapisanie się na kurs rzucania palenia czy poszukiwanie wsparcia.
• Działanie: W tym momencie osoby podejmują konkretne kroki w celu zmiany swojego zachowania. Wybór odpowiednich strategii i wsparcie mogą być kluczem do sukcesu.
• Utrzymanie: Po wprowadzeniu zmiany ważne jest jej utrzymanie. W tym etapie osoby starają się zapobiegać nawrotom i utrwalać nowe, zdrowsze zachowania.
• Wzmocnienie: Jest to etap, w którym osoby nie czują już pokusy powrotu do dawnych zachowań i są pewne, że nawrót nie wystąpi.
• Nawroty: są często traktowane jako część procesu zmiany. Zamiast traktować nawrót jako porażkę, Prochaska i DiClemente sugerują, że może być on traktowany jako okazja do nauki i dostosowywania strategii w celu osiągnięcia ostatecznego sukcesu.

Znaczenie modelu

Cykl zmiany Prochaski i DiClemente oferuje wielowymiarowe podejście do zmiany zachowania. Uznaje, że ludzie są na różnych etapach gotowości do zmiany i że interwencje muszą być dostosowane do etapu, na którym się znajdują. Dzięki temu modelowi profesjonaliści mogą dostosowywać swoje podejście, aby bardziej skutecznie pomagać ludziom w osiągnięciu pożądanych zmian w życiu.

Podsumowując, model zmiany Prochaski i DiClemente jest potężnym narzędziem, które dostarcza jasnej ramy dla zrozumienia i wspierania procesu zmiany zachowania. Wprowadzenie tej koncepcji do praktyki klinicznej, edukacyjnej i doradczej przyczyniło się do lepszego zrozumienia i wsparcia osób dążących do pozytywnych zmian w życiu.

Język zmiany osób bezrobotnych w Powiatowych Urzędach Pracy.

Język, którym się posługujemy, w znaczący sposób wpływa na nasze działania, postawy i decyzje. W kontekście Powiatowych Urzędów Pracy (PUP) i osób korzystających z ich usług, można zaobserwować dwa zasadnicze rodzaje języka: Język Podtrzymania i Język Zmiany.

Język Podtrzymania w kontekście Klientów PUP

W przypadku wielu klientów PUP, którzy nie są aktywni zawodowo ani nie są zmotywowani do poszukiwania pracy czy podnoszenia kwalifikacji, często pojawia się Język Podtrzymania. Przykłady takich wypowiedzi to:

• „Jest dobrze tak jak jest.”
• „Nie potrzebuję pracy.”
• „Nie dam rady.”
• „Dalsza nauka nie ma sensu.”
• „Nie opłaca mi się.”
• „Jestem zbyt chory.”
• „Nie nadaję się, jestem za stary.”
• „Mam małe dzieci.”
• „Nikt mnie nie zatrudni, szukałam i nic nie znalazłam.”

Takie wypowiedzi odzwierciedlają postawy oporu wobec zmiany, lęk przed nieznanym czy poczucie braku zdolności czy wartości.

Język Zmiany – klucz do auto-motywacji

Język Zmiany jest przeciwieństwem Języka Podtrzymania. Odnosi się on do postaw i wypowiedzi, które wyrażają chęć zmiany, przemyślenie korzyści z niej płynących oraz wiarę we własne możliwości. Są to wypowiedzi auto-motywujące, które mogą pomóc klientom PUP w znalezieniu pracy, zdobyciu nowych kwalifikacji lub po prostu w podejmowaniu prób zmiany swojej obecnej sytuacji. Przykłady wypowiedzi w Języku Zmiany:

• „Chcę znaleźć pracę, by być bardziej niezależnym finansowo.”
• „Wiem, że jeśli podniosę swoje kwalifikacje, będę miał większe szanse na lepszą pracę.”
• „Potrzebuję tej pracy, by zapewnić lepszą przyszłość mojej rodzinie.”
• „Są powody, dla których warto spróbować czegoś nowego.”
• „W końcu muszę coś zmienić.”
• „Nie dam rady tak żyć, ja muszę pracować.”
• „Żona wysłała mnie abym coś znalazł.”

Doradcy zawodowi w PUP mogą odgrywać kluczową rolę w identyfikowaniu i wzmacnianiu Języka Zmiany u swoich klientów. Poprzez Dialog Motywujący, aktywne słuchanie i stawianie odpowiednich pytań, doradcy mogą pomóc klientom w zrozumieniu ich własnych motywacji, celów i barier, a następnie wspierać ich w działaniach zmierzających do realizacji tych celów.

Elementy Języka Zmiany: Klucz do Zrozumienia i Motywacji Klientów PUP

Język, którym się posługujemy, jest często bezpośrednim odzwierciedleniem naszych przekonań, wartości i emocji. W kontekście doradztwa zawodowego i wsparcia dla osób poszukujących pracy, język jest kluczowym narzędziem do zrozumienia, gdzie dana osoba się znajduje na drodze do zmiany i jakie są jej motywacje.

1. Pragnienie zmiany. Pragnienie zmiany odnosi się do chęci i aspiracji jednostki wobec przyszłości. Osoby w tej fazie często wyrażają:

• „Chciałabym zdobyć nowe umiejętności” – co może wskazywać na pragnienie rozwoju osobistego.
• „Chcę skończyć szkołę” – co świadczy o pragnieniu wykształcenia i zdobywania wiedzy.

2. Zdolność do zmiany. Zdolność dotyczy wiary jednostki w swoje umiejętności i możliwości. Osoby w tej fazie mogą stwierdzać:

• „Potrafię aktywnie szukać pracy” – co wskazuje na pewność siebie w kontekście procesu rekrutacji.
• „Mogę wykonywać wiele zadań”, „Szybko się uczę” – świadczą o postrzeganiu siebie jako osoby kompetentnej i zdolnej do nauki.

3. Powody do zmiany. Tutaj chodzi o konkretne racje lub bodźce, które popychają osobę w kierunku zmiany:

• „Mam dość bycia na utrzymaniu rodziców” – wyraża niezadowolenie z obecnej sytuacji.
• „Dobre wykształcenie da mi szansę na lepszą pracę i zarobki, a ja chciałbym podróżować” – pokazuje postrzeganie korzyści przyszłościowych wynikających z podejmowanej dzisiaj decyzji.

4. Potrzeba zmiany. Potrzeba zmiany koncentruje się na pilnych kwestiach lub na tym, co jest konieczne w danym momencie:

• „Potrzebuję tej pracy” – wyraża pilność i ważność znalezienia zatrudnienia.

5. Zobowiązanie do zmiany. Zobowiązanie wskazuje na konkretną decyzję dotyczącą działania:

• „Jutro napiszę c.v. i zacznę je wysyłać” – plan działania w kontekście szukania pracy.
• „Zamierzam zapisać się do liceum dla dorosłych” – konkretna decyzja dotycząca edukacji.

Rozpoznawanie tych elementów Języka Zmiany w wypowiedziach klientów PUP może być kluczem dla doradców zawodowych, aby zrozumieć, gdzie dana osoba się znajduje i jak ją skutecznie wspierać w dążeniu do jej celów zawodowych.

4 Podstawowe Procesy w Dialogu Motywującym.

Angażowanie jako Punkt Wyjścia

W praktyce terapeutycznej czy doradczej poznajemy różnorodne metody i techniki pracy z klientem. Jednym z najważniejszych aspektów każdej formy pomocy jest budowanie właściwej relacji. Dialog Motywujący, rozwinięty przez Millera i Rollnicka, skupia się na czterech kluczowych procesach, które umożliwiają skuteczniejszą pracę. Pierwszy z tych procesów, angażowanie, stanowi fundament reszty interakcji. Angażowanie w kontekście Dialogu Motywującego to nie tylko inicjalna faza kontaktu z klientem, ale także ciągły proces budowania i utrzymywania relacji. Właściwe angażowanie może wpłynąć na sukces całej terapii czy doradztwa.

• Stworzenie atmosfery współpracy: niezależnie od specyfiki problemu, ważne jest, aby klient czuł się bezpieczny, zrozumiany i zaangażowany w proces terapii. Stworzenie takiego klimatu jest podstawą, na której możemy budować dalszą współpracę.
• Okazywanie szacunku i zaufania: budowanie relacji opartej na szacunku i zaufaniu pozwala klientowi otworzyć się, wyrazić swoje obawy i pragnienia. Dzięki temu terapeuta może lepiej zrozumieć klienta i dostosować swoje działania.
• Bycie partnerem, a nie przeciwnikiem: w Dialogu Motywującym ważne jest, aby terapeuta był postrzegany jako partner, który wspiera klienta w jego drodze do zmiany, a nie jako ktoś, kto narzuca swoje rozwiązania.
• Zrozumienie pragnień i celów klienta: każdy klient przychodzi z określonymi oczekiwaniami, pragnieniami i celami. Zrozumienie ich jest kluczem do skutecznej współpracy.
• Pozytywne pierwsze wrażenie: ważne jest, aby klient czuł się dobrze przyjęty, doceniony i szanowany od pierwszego kontaktu. To pozytywne pierwsze wrażenie może wpłynąć na jego decyzję o kontynuacji terapii.
• Weryfikacja oczekiwań klienta: dobrze jest upewnić się, czy doświadczenia klienta podczas terapii są zgodne z jego początkowymi oczekiwaniami. Pozwala to na bieżące dostosowywanie podejścia i technik pracy.
• Budowanie nadziei: wielu klientów przychodzi w stanie frustracji, rozczarowania czy rezygnacji. Budowanie nadziei, że terapia może przynieść pożądane efekty, jest kluczowe dla motywacji do zmiany.

Angażowanie to pierwszy, ale nieostatni etap Dialogu Motywującego. Jest on kluczem do skutecznej pracy, gdyż bez prawidłowo zbudowanej relacji trudno jest osiągnąć trwałe i pozytywne efekty terapii. Proces ten wymaga od terapeuty empatii, cierpliwości i zaangażowania, ale przynosi również satysfakcję z widocznych postępów klienta.

Ukierunkowanie w Dialogu Motywującym – Poszukiwanie Drogi do Zmiany.

Jednym z kluczowych procesów w DM jest ukierunkowywanie, które pozwala kierować pracę z klientem w stronę konkretnych celów i zmian. Czym dokładnie jest ukierunkowywanie i dlaczego jest tak ważne?

Co to jest ukierunkowywanie w DM?

Ukierunkowywanie jest procesem, w którym terapeuta współpracuje z klientem w celu określenia konkretnego kierunku działań. Jak trafnie zauważył Sławomir Mrożek, „wola sama w sobie nie ma kierunku”, więc celem ukierunkowywania jest nadanie tej woli konkretnej ścieżki.

Ważne jest zrozumienie, że ukierunkowywanie nie polega na narzucaniu klientowi rozwiązań. Przeciwnie, to klient decyduje o kierunku zmian. Terapeuta jest tutaj przewodnikiem, który wspiera klienta w jego decyzjach, nie zastępując jego woli.

Dlaczego ukierunkowywanie jest tak istotne?

Ukierunkowywanie pozwala unikać chaosu i niejasności w procesie terapeutycznym. W Dialogu Motywującym ukierunkowywanie działa jako most między chęcią zmiany a konkretnym działaniem.

Według Millera i Rollnicka, ukierunkowywanie to „oparty na współpracy proces znajdowania kierunku, który jest do przyjęcia dla obu stron”. W praktyce może to oznaczać, że terapeuta współpracuje z klientem w celu zrozumienia jego potrzeb, pragnień i ograniczeń, a następnie wspólnie poszukują najlepszego kierunku działania.

Źródła ukierunkowania. W DM wyróżniamy trzy główne źródła ukierunkowania:

• Klient: To on decyduje o kierunku, w którym chce podążać. Może to być, na przykład, decyzja o rzuceniu palenia.
• Warunki instytucjonalne: W niektórych sytuacjach kierunek może być częściowo narzucony przez zewnętrzne uwarunkowania, jak np. wymogi instytucji.
• Wiedza i doświadczenie kliniczne: Terapeuta, korzystając ze swojego doświadczenia i wiedzy, może wskazać klientowi pewne kierunki, które mogą być dla niego korzystne, nie narzucając jednak decyzji.

Ukierunkowywanie w Dialogu Motywującym jest kluczowym elementem, który umożliwia skuteczną współpracę z klientem. Dzięki właściwemu ukierunkowywaniu terapeuta i klient mogą wspólnie pracować nad osiągnięciem pożądanych zmian, respektując przy tym autonomię i decyzyjność klienta.

Wywoływanie w Dialogu Motywującym – Wzmacnianie Motywacji do Zmiany.

Kolejnym procesem w tej metodzie jest wywoływanie, które polega na identyfikacji i wzmacnianiu wypowiedzi i zachowań klienta, świadczących o jego chęci do zmiany.

Co to jest wywoływanie w DM?

Wywoływanie to proces, w którym terapeuta dąży do wydobycia i wzmocnienia wypowiedzi klienta, które świadczą o jego wewnętrznej motywacji do wprowadzenia zmiany w swoim życiu. Proces ten opiera się na głębokim zrozumieniu indywidualnych potrzeb, pragnień i wartości klienta, oraz na umiejętności identyfikacji tzw. „języka zmiany” – wypowiedzi wskazujących na gotowość i chęć zmiany.

Dlaczego wywoływanie jest tak ważne?

Wywoływanie jest kluczowym elementem DM, ponieważ skupia się na wewnętrznych źródłach motywacji klienta. Zamiast polegać na zewnętrznych nakazach czy perswazji, wywoływanie koncentruje się na tym, co klient naprawdę chce i czego potrzebuje. Wzmacniając wewnętrzną motywację, proces ten zwiększa prawdopodobieństwo trwałych zmian.

Miller i Rollnick podkreślają unikalność wywoływania w DM, wskazując, że rozpoznawanie „języka zmiany” oraz reagowanie na niego są kluczowymi umiejętnościami w tej metodzie.

Jak wygląda praktyka wywoływania?

Podczas sesji terapeutycznej terapeuta aktywnie słucha klienta, starając się wyłapać każdą wypowiedź wskazującą na chęć zmiany. Może to być wyrażenie pragnienia, zdolności, potrzeby lub powodu do zmiany. Kiedy terapeuta identyfikuje takie wypowiedzi, reaguje na nie, wzmacniając i podkreślając je, co pomaga klientowi zobaczyć i poczuć własną motywację do zmiany.

Wywoływanie jest kluczowym procesem w Dialogu Motywującym, który skupia się na wewnętrznej motywacji klienta do zmiany. Dzięki temu procesowi DM oferuje skuteczne narzędzie do pracy z klientami, którzy mogą być nieświadomi lub niepewni swojej chęci do zmiany, pomagając im zidentyfikować i wzmocnić te wewnętrzne motywatory.

Planowanie w Dialogu Motywującym – Mapa Drogi Do Zmiany.

Proces planowania jest kluczowym etapem w DM, gdzie gotowość do zmiany przekształca się w konkretny plan działania. W przeciwieństwie do wielu innych form terapii, w DM plan jest wypracowywany przez klienta, a nie narzucany przez terapeutę.

Czym jest planowanie w DM?

Planowanie w DM polega na rozwijaniu zobowiązania klienta do zmiany i sformułowaniu konkretnego planu działania. To etap, w którym klient zastanawia się nad „jak” dokonać zmiany, określa konkretne kroki, które zamierza podjąć, i wyznacza sobie cele. Ważne jest, aby plan był realistyczny, dopasowany do indywidualnych potrzeb i możliwości klienta.

Jak rozpoznać gotowość klienta do planowania?

Według Millera i Rollnicka, kluczowe znaki wskazujące na gotowość klienta do planowania to zwiększone użycie „języka mobilizacji” oraz zmniejszone odwoływanie się do „języka podtrzymania”. Innymi słowy, kiedy klient coraz częściej mówi o chęci, zdolności, potrzebie i powodach do zmiany, jednocześnie rzadziej wyrażając wątpliwości czy obawy, wskazuje to na jego gotowość do przejścia do etapu planowania.

Dlaczego plan jest dziełem klienta?

Dialog Motywujący bazuje na przekonaniu, że każdy klient jest ekspertem swojego życia. Chociaż terapeuta może dostarczyć narzędzi, wskazówek i wsparcia, to jednak klient najlepiej wie, co będzie dla niego najbardziej skuteczne i realistyczne. Dlatego w DM plan jest tworzony przez klienta – to on decyduje o krokach, które chce podjąć, a rola terapeuty polega na wsparciu klienta w tym procesie, pomagając mu w identyfikacji potencjalnych przeszkód i strategii radzenia sobie z nimi.

Planowanie w Dialogu Motywującym to kluczowy proces, w którym gotowość do zmiany przekształca się w konkretny plan działania. W DM klient jest aktywnym uczestnikiem tego procesu, a nie biernym odbiorcą. To podejście zwiększa prawdopodobieństwo skutecznej i trwałej zmiany, ponieważ plan jest dostosowany do indywidualnych potrzeb, wartości i możliwości klienta.

Podsumowanie: Dialog Motywujący w Powiatowych Urzędach Pracy.

Dialog Motywujący (DM) to wyjątkowe narzędzie w pracy z osobami poszukującymi zatrudnienia, szczególnie w kontekście Powiatowych Urzędów Pracy. Dzięki zastosowaniu technik DM, pracownicy urzędów mają możliwość głębszego zrozumienia potrzeb i barier klientów, jednocześnie wzmacniając ich motywację do aktywnego poszukiwania pracy i dokonywania pozytywnych zmian w życiu zawodowym. Angażowanie, ukierunkowanie, wywoływanie i planowanie to kluczowe procesy DM, które umożliwiają pracownikom urzędów efektywne wspieranie klientów w dążeniu do ich celów zawodowych.

Chcąc zagłębić się w tematykę DM i podnieść swoje kompetencje w zakresie pracy z klientem, warto skierować uwagę na szkolenia prowadzone przez dr Wojciecha Chmielewskiego. Znajdują się one na stronie szkoleniacps.pl. Dr Chmielewski jest jednym z najbardziej doświadczonych specjalistów w Polsce w zakresie Dialogu Motywującego dla pracowników służb zatrudnienia. Jego wieloletnie doświadczenie oraz praktyczne podejście do tematyki czynią go ekspertem w tej dziedzinie.

Polecam publikacje:

Miller, W.R., Rollnick S. (2014). Dialog motywujący. Jak pomóc ludziom w zmianie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jaraczewska J.M., Adamczyk-Zientara, M. (2015). Dialog motywujący. Praca z osobami uzależnionymi behawioralnie. Warszawa: Eneteia.

Miller W. R., Butler C. C., Rollnick, S. (2010). Wywiad motywujący w opiece zdrowotnej. Jak pomóc pacjentom w zmianie złych nawyków i ryzykownych zachowań. Warszawa: Wydawnictwo SWPS.

Arkowitz, H., Miller W.R., Rollnick S., Seikkula J. (2010). Dialog motywujący w terapii problemów psychologicznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Miller, W. R., & Moyers, T. B. Eight stages in learning motivational interviewing, Journal of Teaching in the Addiction, 2006