DIALOG MOTYWUJĄCY

Jak motywować współpracowników, gdy w zespole panuje opór? 

„Dialog Motywujący – DM (Motivation Interviewing) to oparty na współpracy, zorientowany na cel sposób komunikowania się, zwracający szczególną uwagę na język zmiany.” Celem rozmowy, jest wzmocnienie motywacji do osiągnięcia konkretnego celu poprzez wydobywanie oraz budowanie u osoby jej własnych powodów do zmiany.  Rozmowa odbywa się w atmosferze akceptacji i wsparcia. Metoda rozmowy w duchu Dialogu Motywującego oparta jest m.in. na podejściu humanistycznym i psychologii motywacji. 

Twórcami metody są prof. William Miller i prof. Stephen Rollnick. Od lat 80-tych intensywnie przyczyniają się do rozwoju metody, która skupia tysiące trenerów DM zrzeszonych w międzynarodowej organizacji MINT. W Polsce Dialog Motywujący rozwinął się za sprawą członków PTTM zrzeszających, trenerów, terapeutów czy doradców DM. Metoda, jest wykorzystywana głównie w pracy terapeutów, psychologów, nauczycieli, doradców i coachów. W ostatnich latach bardzo szeroko stosowana jest również wśród personelu medycznego  czy służby więziennej. 

W zasadzie trudno ograniczyć tę metodę wyłącznie do profesjonalnego zastosowania w pracy klinicznej, ponieważ Dialog Motywujący jak mówi fachowa definicja jest „oparty o współpracę stylem prowadzenia rozmowy,  służącym umocnieniu u osoby jej własnej motywacji i zobowiązania do zmiany.”

Z pewnością można powiedzieć, że każdy kto chciałby wzmocnić motywację rozmówcy prowadząc rozmowę w duchu Dialogu Motywującego,  powinien poznać sztukę współtworzenia tego typu dialogu.  Metoda jest przeznaczona nie tylko specjalistom od profesjonalnego pomagania, ale również okazuje się bardzo pomocna rodzicom w procesie wychowawczych, opiekunom, pracownikom w budowaniu przyjaznego klimatu współpracy , a przede wszystkim menadżerom zarządzający zespołami. 

Zapraszam do lektury. Orientacyjny czas czytania 6 minut 

Autor: dr Wojciech Chmielewski 

Dialog Motywujący – jak pomóc ludziom w zmianie?

Dialog Motywujący to nie tylko narzędzia i techniki, ale specyficznych „DUCH” rozmowy, w którym prowadzona jest dyskusja. Metaforycznie, można powiedzieć, że jest to „serce” Dialogu Motywującego. Głównym założeniem ducha DM jest partnerstwo, które pozwala na zachowanie autonomii i sprawczości naszego rozmówcy. W duchu partnerstwa  rozmowę prowadzi się „dla” osoby i „z” nią”. Kolejnym elementem ducha jest akceptacja. 

Akceptujemy wszelkie zachowanie naszego rozmówcy, oczywiście akceptacja nie oznacza zgody na bark zmiany, jest ona początkiem zmiany. Bez akceptacji nie ma współpracy, empatii, czy autonomii. Brak akceptacji wartości, zachowań sądów naszego rozmówcy prowadzi do nierówności i oporu w dialogu, czego DM stara się unikać. 

Prowadząc dialog w duchu akceptacji i partnerstwa potrzebujemy rozmowy pełnej współczucia i troski. W rozmowie udzielamy wsparcia, zrozumienia, koncentrując się na perspektywie naszego rozmówcy.  Klimat tej rozmowy sprzyja zaufaniu i wzmacnia motywację do zmian. Ostatnia składowa ducha DM, to – wydobywanie – „Ty masz to, czego potrzebujesz i razem to znajdziemy”. Wydobywanie polega na odszukaniu mocnych stron klienta i jego zasobów, a nie skupianie się na jego deficytach. W wydobywaniu nie nakazujemy, nie krytykujemy, nie pouczamy, nie moralizujemy, nie namawiamy i nie zmuszamy, ponieważ takie postawy często wzmacniają niezgodę rozmówcy (czyli opór).  W zamian stosujemy: Partnerstwo, Akceptację, Współczucie/troskę i Wydobywanie. 

Dialog Motywujący – Etapy procesu

W trakcie rozmowy, specjaliści „podróżują” z klientem przez 4 etapy procesu:  Angażowanie, Ukierunkowanie, Wywoływanie i Planowanie. Często te etapy nie następują regularnie po sobie, ponieważ klienci mogą zrobić trzy kroki w przód i jeden krok w tył. Posłużmy się przykładem osoby, która planuje zmienić nawyki żywieniowe i zapisała się na siłownię. W pierwszych dniach przestrzega restrykcyjnie diety i regularnie ćwiczy, ale po czterech dniach, zaczyna opuszczać treningi, a w weekendy pozwala sobie na odstępstwa w diecie. Zaczyna wątpić w potencjalny sukces zmiany i wycofuje się ze swoich zmian. W trakcie kryzysu rozmawia ze specjalistą z DM, który nie ocenia, nie krytykuje, nie namawia, nie wyśmiewa się, nie podważa jego decyzji ale próbuje zrozumieć perspektywę klienta. Stara się badać jego motywy i powody do zmiany, rozwija rozbieżność, np.: korzyści utrzymania diety i aktywności fizycznej vs. straty z powodu braku zmiany i konsekwencje powrotu do niezdrowego sposobu odżywiania. W trakcie rozmowy pojawiają się ambiwalencje, które utrzymują klienta na danym etapie. Specjalista Dialogu Motywującego za zgoda klienta rozwija ambiwalencje w kierunku motywującej strony zmiany. 

Ktoś, kto widzi wahania w zachowaniu rozmówcy,  może zarzucić, że tempo zmian jest wolne. Być może tak to wygląda, ponieważ człowiek uwikłany w silną ambiwalencję wobec zmiany boksuje się w miejscu i na pierwszy rzut oka trudno dostrzec motywację do planowanej zmiany. Jednak w Dialogu Motywującym specjaliści wyposażeni w narzędzia i pełne zrozumienie motywacji, ambiwalencji, oporu i języka zmiany bardzo szybko wychwytują powody i chęci do zmiany rozmówcy, np. stosują odzwierciedlenie w treściach negatywnych klienta, który mówi: 

• „ To nie dla mnie, kosztuje mnie to sporo wyrzeczeń, ja chyba nie dam rady utrzymać diety, a ćwiczenia to chyba za dużo”. 

Doradca może odpowiedzieć na treść klienta na wiele sposobów:

• „Zastanawiasz się, jak poradzić sobie z utrzymanie diety i sprostać ćwiczeniom” lub: 
• „Mimo, że nie jest Ci łatwo to chciałbyś mieć siłę aby utrzymać dietę.”

„Co może pomóc Tobie w utrzymaniu diety?”

„Kto może pomóc Tobie aby utrzymać dietę i poradzić sobie z ćwiczeniami?”

lub:

• „Utrzymanie diety i ćwiczenia są dla Ciebie ważne.”

„Co motywuje Cię aby utrzymać dietę i uprawiać sport?”

Dialog Motywujący – Przykłady

Specjaliści stają się bardzo wrażliwi na język zmiany i odpowiednio na niego reagują. W konsekwencji być może start klienta jest powolny, ale wprowadzona zmiana w życie będzie bardzo trwała. Myślę, że z perspektywy czasu o wiele istotniejsza jest trwałość zamian niż jej spektakularność. 

Specjaliści posługujący się metodą Dialogu Motywującego wykorzystują następujące narzędzia komunikacji:  

• O – (Open questions) , czyli Pytania otwierające. Sztuka zadawania pytań koncentruje się na języku zmiany, a szczególnie na wydobywaniu tego języka. Nie jest to techniczne zadawanie pytań otwartych, których efektem może być odczucie przez rozmówcę, że jest  wypytywany, przesłuchiwany lub zaspokaja czyjąś ciekawość. To rodzaj odpowiedniego doboru pytań do sytuacji, stanu i etapu w jakim znajduje się nasz rozmówca.

Przykład: 

• „Co chciałbyś aby się zmieniło?”
• „Jakie byłyby pozytywne strony zmiany?”
• „Jakie mogą być konsekwencje w przypadku braku zmiany?”
• „ Na ile od 1 do 10 jest to dla Ciebie ważne aby…”

• A– (Affirmation) – czyli Dowartościowania. Bardzo skuteczne narzędzie, ale nie jest to komplementowanie. Jest pewna różnica między komplementem a dowartościowaniem. Czego uczymy bardzo dokładanie na szkoleniach z Dialogu Motywującego dla pracowników ii menadżerów. 

Przykład: 

• Podziwiam w Tobie…
• To jest budujące, gdy widzi się jak doskonale radzisz sobie z tym zadaniem.
• Chciałbym wykonywać tę czynność tak płynnie i precyzyjnie jak ty.
• Jak Ty to robisz?

• R– (Reflective listening) – czyli Odzwierciedlania. W DM występuję kilka rodzajów odzwierciedleń. To narzędzie pomaga w wyrażeniu empatii  i reagowaniu na niezgodę naszego rozmówcy. 

Przykład: 

Klient: „To jest nie do zrobienia, ciągle próbuje i nic mi nie wychodzi.”

Doradca: „Mimo, że nie jest łatwo, to podejmujesz kolejne próby.”, lub: „Zastanawiasz się nad możliwościami wykonania tego zadania.”,  lub: „Chciałbyś poradzić sobie z tym zadaniem.” Lub: „Realizacja zadań jest dla Ciebie ważna.” 

• S– (Summarizing) – czyli Podsumowania. Po dłuższej wypowiedzi stosuje się pewnego rodzaju podsumowania, aby podkreślić pewne wątki rozmowy i uwypuklić motywację do zmiany.  

Na szczególną uwagę zasługuje praca z rozmówcą w kierunku wydobywania języka zmiany. To podstawowa interwencja wzmacniania motywacji u rozmówcy charakterystyczna dla DM. Wydobywanie języka zmiany zachodzi poprzez zadawanie pytań wydobywających, badania skrajności, patrzenia w przeszłość, patrzenia w przyszłość, zadawania pytań dotyczących celów i wartości, pytań o informacje zwrotne, WDW, stosowanie skali ważności, ufności, gotowości. 

Do zasad Dialogu Motywującego możemy zaliczyć: 

• Wyrażanie empatii przez prowadzącego rozmowę w celu zbudowania zaufania i stworzenia klimatu rozmowy. 
• Wspieranie poczucia własnej sprawczości naszego rozmówcy, tak aby poczuł moc sprawczą w swoich zamierzeniach. 
• Rozwijanie rozbieżności miedzy wieloma stronami ambiwalencji. W założeniu DM rozwijanie rozbieżności i praca na ambiwalencji jest silnym motorem zmian. Brak zakładanych zmian zachowania u rozmówcy to skutek długiego zatrzymania się na ambiwalencji. 
• Podążanie za oporem (niezgodą), który daje nam ważny sygnał na czym zależy rozmówcy. Niezgodę rozmówcy na dokonanie przez niego zmiany przyjmujemy jako dobrą monetę, której bardzo uważnie przyglądamy się. W postawach oporowych naszego rozmówcy jest dużo energii, którą możemy wykorzystać do dokonanie zmiany. 

Dialog Motywujący w pracy Menadżera

Menadżerowie, mogą wykorzystać tę metodę szczególnie do złożonych, długotrwałych i trudnych do zmiany problemów istniejących w zespołach i w relacjach interpersonalnych.  Zachowania destrukcyjne, oporowe czy konfrontacyjne mogą być uśmierzane poprzez stosowanie rozmowy w duchu Dialogu Motywującym. Z pewnością w takich sytuacjach, które w zespołach powtarzają się często. Pracownicy, z którymi buduje się klimat zgodnie z duchem Dialogu Motywującego traktują zespół, szefa i środowisko pracy jako sprzyjające, motywujące i wyzwalające energię do większego zaangażowania i odpowiedzialności za siebie i za zespół. 

Wiele badań pokazuje, że niekonfrontacyjny sposób prowadzenia rozmowy ułatwia  rozmówcy odkrywanie jego wewnętrznych zasobów motywacji, siły i możliwości. Skuteczność metody Dialogu Motywującego zmniejsza postawy buntownicze i oporowe, modyfikuje kierunek i siłę motywacji, zwiększa sprawczość i odpowiedzialność naszego rozmówcy, który wykorzystuje swoje zasoby aby dokonać samodzielnie pozytywnych zmian.   

Podobnie do tego, co mówi Daniel Goleman, autor ‘Inteligencji emocjonalnej’ o cechach najbardziej skutecznych przywódców w świecie wielkiego biznesu, prof. Bill Miller i prof. Steve Rollnick wypowiadają się o cechach skutecznych specjalistów DM. Zarówno dobry przywódca jak i dobry specjalista DM próbują znaleźć wspólny język ze swoimi pracownikami/klientami. Dzięki umiejętności uważnego słuchania nawiązują pełen kontakt z rozmówcą. Dobry przywódca i specjalista DM jest człowiekiem godnym zaufania. Zależy mu na tym, by pracownik/klient czuł się nie tylko spokojnie, ale i bezpiecznie. Taki przywódca docenia wysiłek i wyraża to na różne sposoby, szczególnie stosuje narzędzia doceniania pracownika.

Dialog motywujący – sprawdź nasze szkolenia

W Dialogu Motywującym towarzyszmy pracownikowi od wzmocnienia motywacji do zmiany poprzez zaplanowanie właściwych strategii wprowadzenia zmian aż po wzmocnienia w towarzyszące w trakcie realizacji postawionych celów.  Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą szkoleniową, w szczególności polecając szkolenia z zakresu motywacji i automotywacji oraz treningu dialogu motywującego.

 Jak często mierzysz się z ambiwalencją?

Jak długo zwlekasz z podjęciem ważnej decyzji?

Opowiedz nam o tym, być może zainteresują Cię nasze rozwiązania?

Zapraszamy na nasze bezpłatne konsultacje: 605737507  

Autor: dr Wojciech Chmielewski

Trener DM – specjalizuje się w psychologii zarządzania, komunikacji, edukacji i motywacji.  

Jeżeli chciałbyś nauczyć się metody prowadzenia rozmowy z ludźmi dla których ich osobista motywacja jest dla Ciebie ważna, to zapytaj nas o szkolenie.